Nowe opłaty opakowaniowe i system kaucyjny dotyczący odbioru pustych opakowań coraz bliżej

Przedsiębiorcy z branży opakowaniowej musza przygotować się na nowe zobowiązania , jakie z początkiem stycznia 2023 roku przyjdzie im spełnić w związku z nowelizacją Ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

Europejski Zielony Ład jest jednym z kluczowych elementów polityki Unii Europejskiej. Składają się na niego w dużej mierze przepisy mające ograniczyć ilość odpadów, zapewnić bardziej zrównoważony rozwój i dążyć do gospodarki obiegu zamkniętego. Istotnym jego aspektem jest rozwiązanie kwestii ilości odpadów opakowaniowych oraz innych rodzajów odpadów. Nasza cywilizacja generuje coraz więcej odpadów powstałych z opakowań po produktach. Są one zwykle wyrzucane zaraz po zakupie, co w znacznym stopniu odpowiada za ogromną ilość odpadów wymagających przetworzenia. Europejscy ustawodawcy postanowili zaradzić temu wprowadzając nowe przepisy. Do 5 stycznia 2023 r. państwa członkowskie mają obowiązek uzgodnić przepisy krajowe z nowym reżimem rozszerzonej odpowiedzialności producenta ustanowionym Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 listopada 2008 w sprawie odpadów, uchylającą wcześniejsze Dyrektywy. W ramach wdrożenia postanowień Dyrektywy, 5 sierpnia 2021 na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się długo oczekiwany projekt ustawy zmieniającej Ustawę o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

Projekt wprowadza między innymi nową opłatę opakowaniową, nowe zobowiązania, które nałożone zostaną na przedsiębiorców z branży opakowaniowej, a także wyodrębnienie opakowań przeznaczonych dla gospodarstw domowych oraz innych w strumieniu odpadów i produktów opakowaniowych.

Rozszerzona odpowiedzialność producenta

Kluczową koncepcją Projektu jest rozszerzenie zakresu odpowiedzialności producentów odpadów opakowaniowych. Przede wszystkim reklasyfikuje on odpady opakowaniowe wyróżniając odrębną kategorię – opakowania przeznaczone dla gospodarstw domowych. Będą one objęte dodatkową „opłatą opakowaniową” ponoszoną przez podmiot umieszczający swoje produkty w takich opakowaniach, a następnie wprowadzający je do obrotu, przy czym opłata ta przeznaczona będzie na budowę i utrzymanie systemu odbioru i recyklingu tego typu odpadów. Opłata opakowaniowa, wnoszona co miesiąc właściwemu marszałkowi województwa, wyniesie do 2 zł za kilogram opakowań. Zgromadzone fundusze będą przekazywane na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Środki z Narodowego Funduszu będą przyznawane gminom między innymi w zależności od wydajności przetwarzania i ilości mieszkańców. Kryterium naliczania opłaty, według stawki ustalonej przez ministra właściwego do spraw klimatu, będzie między innymi rodzaj opakowania, jego przetwarzalność oraz w szczególności ilość materiałów z odzysku wykorzystanych do jego wytworzenia (po uwzględnieniu wpływów z ponownego wykorzystania, sprzedaży odzyskanych materiałów lub nieodebranych kaucji).

Co istotne, opakowania przeznaczone dla gospodarstw domowych objęte będą obowiązującą obecnie opłatą produktową i dodatkowo opłatą opakowaniową, zaś inne opakowania – tylko opłatą produktową.

Projekt zawiera także odrębne postanowienia dotyczące plastikowych butelek po napojach o pojemności do 3 litrów. Każdy podmiot wprowadzający je do obrotu będzie musiał zadbać o to, by do ich wytworzenia używano określonej (i sukcesywnie zwiększanej) ilości tworzyw sztucznych z odzysku. Po 1 lipca 2024 r. producenci niezdatnych do przetwarzania plastikowych pojemników i butelek po napojach o pojemności do 3 litrów będą mogli korzystać z plastikowych pokrywek i nakrętek pod warunkiem, ze pozostaną one trwale złączone z opakowaniem przez cały planowany okres użytkowania.

Podmiot umieszczający produkty w opakowaniach będzie zobowiązany zapewnić właściwą utylizację odpadów opakowaniowych, w tym zgodność z określonymi progami przetwarzania odpadów. W niektórych przypadkach podmiot może obowiązek ten wypełnić samodzielnie lub przekazać go nowoutworzonej organizacji odpowiedzialności producentów. Jednak w przypadku odpadów powstałych z opakowań przeznaczonych dla gospodarstw domowych producent będzie musiał uiścić opłatę opakowaniową oraz inne opłaty i osobiście wypełnić powyższe zobowiązania.

Organizacje odpowiedzialności producentów

Podmiot wprowadzający produkty w opakowaniach do obrotu będzie zobowiązany zawrzeć umowę z organizacją odpowiedzialności producentów w celu zapewnienia właściwej utylizacji odpadów opakowaniowych i wykonania innych zobowiązań, o których mowa w Projekcie. Organizacje odpowiedzialności producentów zastąpią istniejące obecnie organizacje odzysku opakowań. Działalność nowych podmiotów wymagać będzie zezwolenia wydawanego przez ministra właściwego do spraw klimatu, a do jej prowadzenia konieczne będzie zwiększenie kapitału zakładowego do 5 000 000 zł. Dodatkowo będą one mogły prowadzić działalność gospodarczą związaną z gospodarowaniem odpadami opakowaniowymi oraz ich recyklingiem.

Opłaty naliczane przez te organizacje będą negocjowane z producentami, aczkolwiek minister właściwy do spraw klimatu określi ich minimalne stawki. Projekt przewiduje zachęty przy dążeniu do bardziej zamkniętego obiegu gospodarki – minimalne wynagrodzenie za określoną klasę odpadów będzie zależeć między innymi od rodzaju opakowania, łatwości jego przetwarzania i innych podobnych czynników.

W myśl Projektu każda organizacja odpowiedzialności producentów będzie zobowiązana przeznaczyć co najmniej 95% środków pozyskanych z odebranych odpadów na przetwarzanie i inne działania związane z utylizacją odpadów opakowaniowych.

10% zysków organizacji, po potrąceniu podatku dochodowego za poprzedni rok, będzie obowiązkowo przekazywane na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Pozostałe zmiany

–Rezygnacja z innych poziomów odzysku niż recykling

Użytą w Projekcie terminologię dostosowano tak, aby odzwierciedlała odejście od innych poziomów odzysku i skupienie się na recyklingu. Wskutek wprowadzonych zmian przedsiębiorcy produkujący opakowane produkty o masie do 1 mg rocznie będą mogli skorzystać z pomocy de minimis i ze zwolnienia, między innymi, z obowiązku osiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu i uiszczania opłaty opakowaniowej.

–Etykiety informujące o sposobie segregacji odpadów

Przedsiębiorca wprowadzający produkty w opakowaniach do obrotu będzie zobowiązany do opatrzenia go etykietą informującą o sposobie segregacji odpadów wygenerowanych przez opakowanie. Etykiety należy dostosować do potrzeb osób słabowidzących i niewidomych

–Nowe zasady wydawania dokumentów DPR i EDPR

Projekt przewiduje, że na wniosek podmiotu prowadzącego recykling odpadów opakowaniowych, dokumenty potwierdzające odzysk odpadów (DPR) oraz eksport odpadów opakowaniowych albo wewnątrz wspólnotową dostawę odpadów opakowaniowych (EDPR) wydaje Dyrektor Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego. Przed sporządzeniem dokumentów DPR i EDPR przeprowadzona zostanie kontrola weryfikująca i porównująca informacje zamieszczone we wniosku ze stanem faktycznym. Audyt przeprowadza wybrany przez wnioskodawcę weryfikator środowiskowy. Zasadę tę stosuje się do wszystkich podmiotów prowadzących recykling, nie tylko do przekraczających próg 400 mg rocznie.

–Opłata recyklingowa

Zgodnie z Projektem opłata recyklingowa nie będzie obciążać kupujących bardzo lekkie i biodegradowalne plastikowe torby na zakupy.

Etap legislacyjny

Ministerstwo Klimatu i Środowiska wydłużyło termin konsultacji publicznych i opinii na temat Projektu, zaś obecnie jest w trakcie udzielania odpowiedzi na zgłoszone uwagi. Nowa ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2023 r.

System kaucyjny

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano odrębny projekt ustawy o systemie kaucyjnym w Polsce. Decyzja o osobnych pracach nad tym systemem podyktowana jest jego istotnością i koniecznością przeprowadzenia innego rodzaju procesu legislacyjnego i konsultacji. Projekt będzie gotowy do konsultacji w połowie października 2021 r. Utworzenie systemu kaucyjnego pomoże w osiągnięciu docelowego poziomu segregacji plastikowych pojemników po napojach i ułatwi ponowne wykorzystanie opakowań szklanych. W ramach systemu kaucja pobierana jest w chwili sprzedaży opakowanego produktu, a oddawana przy zwrocie opakowania lub odpadu opakowaniowego. Nie będzie potrzeby okazywania paragonu potwierdzającego uiszczenie kaucji. Nieodebrana przez klienta kaucja zostanie przekazana producentowi opakowań, który wykorzysta ją do finansowania systemu. System kaucyjny zostanie uruchomiony z chwilą uzyskania zezwolenia wydanego przez ministra właściwego do spraw klimatu. Przedsiębiorcy produkujący opakowania objęte systemem kaucyjnym będą musieli osiągnąć określone poziomy selektywnego zbierania opakowań lub odpadów opakowaniowych.. Nieosiągnięcie wymaganych progów skutkować będzie koniecznością uiszczenia przez producentów opłaty opakowaniowej. Wprowadzany mechanizm ma na celu zachęcenie przedsiębiorców do tworzenia systemu kaucyjnego. Proponowane regulacje zobligują każdy sklep o powierzchni handlowej przekraczającej 100 metrów kwadratowych do odbioru pustych opakowań i odpadów opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym i zwrotu kaucji. Mniejsze placówki handlowe będą mieć jednocześnie możliwość dobrowolnego odbioru opakowań i zwrotu kaucji. Wszystkie placówki handlowe będą jednak musiały pobierać kaucję. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to pierwszy kwartał 2022 r.

Autor:

Squire Patton Boggs

Last Updated on 9 listopada, 2021 by Anastazja Lach