Przedsiębiorcy pod lupą fiskusa. Niełatwe relacje podatników i organów podatkowych

Eksperci: Jakub Warnieło, Starszy Menedżer | Doradca podatkowy | Szef zespołu postępowań podatkowych i sądowych oraz Aleksandra Bulaszewska, Starszy konsultant | Doradca podatkowy w zespole postępowań podatkowych i sądowych, MDDP

Niedawno opublikowany raport MDDP i Konfederacji Lewiatan pt. „Przedsiębiorcy pod lupą fiskusa. Niełatwe relacje podatników i organów podatkowych” to kompendium wiedzy o tym, jak w ostatnich latach kształtowały się relacje między przedsiębiorcami a administracją skarbową. Eksperci analizują kluczowe obszary związane z weryfikacją rozliczeń podatników: czynności sprawdzające, kontrole i postępowania podatkowe, zestawiając je z perspektywą podatników.

Z raportu dowiemy się, że w ostatnich latach dynamicznie rośnie udział czynności sprawdzających – to właśnie ta forma weryfikacji jest dzisiaj najchętniej wykorzystywana przez organy podatkowe. W latach 2019-2024 przeprowadzono ich ponad 12 mln, podczas gdy w tym okresie przeprowadzono „zaledwie” 117 tys. kontroli podatkowych i celno-skarbowych łącznie.

W latach 2019-2024 wszczynano kontrolę podatkową średnio co 8 minut, a celno-skarbową co 26 minut. To jednak nic w porównaniu z czynnościami sprawdzającymi, gdzie w każdej minucie „otwiera się” ich średnio ponad 20!

Zmienia się też struktura samych kontroli – systematycznie spada liczba wszczynanych kontroli podatkowych, a rośnie udział kontroli celno-skarbowych. W 2019 r. kontrole celno-skarbowe stanowiły około 12% wszystkich kontroli, zaś w 2024 r. było ich już 38%. Jest to niekoniecznie dobry trend, gdyż w ramach kontroli celno-skarbowej podatnikowi przysługują mniejsze prawa (przede wszystkim nie stosuje się Prawa przedsiębiorców).

Nawet jeśli organy decydują się na kontrolę podatkową, to rzadko wszczynają ją zgodnie z podstawowymi zasadami. Co do zasady organ podatkowy powinien poinformować podatnika, że ma zamiar wszcząć wobec niego kontrolę podatkową i doręczyć mu zawiadomienie. Pozwala to przygotować się na kontrolę, dokonać przeglądu rozliczeń czy nawet skorygować błędy w deklaracjach przed formalnym wszczęciem procedury. Brak takiego zawiadomienia powinien być wyjątkiem, zarezerwowanym dla sytuacji szczególnych. Tymczasem, w praktyce takie zawiadomienie podatnicy otrzymują tylko w 1 na 10 przypadków. Oznacza to, że gwarancje ustawowe są w większości ignorowane, a przepisy, które miały chronić podatnika, są pomijane.

Warto zwrócić uwagę także na wysoką „skuteczność” kontroli. W 2024 r. organy podatkowe wykrywały nieprawidłowości aż w 98% kontroli podatkowych i prawie 94% kontroli celno-skarbowych. To dowód na to, że wszczęcie kontroli rzadko kiedy następuje „w ciemno” i zazwyczaj jest efektem starannie przeprowadzonych analiz i typowania do kontroli. Dane te są zatrważające, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę, że średnia kwota ustalenia przypadająca na 1 kontrolę celno-skarbową wyniosła około 1,2 mln zł, zaś na 1 kontrolę podatkową ok. 200 tys. zł.

Przedstawione w raporcie dane pokazują, jak dużego znaczenia nabiera zarządzanie funkcją podatkową. Skala i intensywność działań kontrolnych wymagają, by firmy nie działały reaktywnie, lecz miały uporządkowany i świadomie zarządzany obszar podatków. W dzisiejszych realiach to nie tylko kwestia dobrej praktyki, ale świadoma minimalizacja ryzyka odsetek do zapłaty, odpowiedzialności zarządu i potencjalnych sporów z KAS.

Z punktu widzenia przedsiębiorców polski system podatkowy jest po prostu zły. Firmy odczuwają presję oraz ciągłe zagrożenie, że nawet najdrobniejszy błąd może być przyczyną wieloletniego postępowania podatkowego. Szczególnie negatywnie odbierane są ciągłe zmiany przepisów, ich niejasność i brak stabilności.

Z pozytywnym odbiorem spotkała się postępująca cyfryzacja i przenoszenie kolejnych usług do sfery online, a także zwiększenie dostępności do ulg (np. B+R czy IP BOX). Przedsiębiorcy doceniają również czynności sprawdzające zamiast kontroli, gdyż odciąża to operacyjnie firmy.

W raporcie zawarto również postulaty przedsiębiorców wobec administracji podatkowej. Oczekują większego dialogu i bardziej „ludzkiego” podejścia w kontaktach z urzędami. Liczą na większą przejrzystość działań organów, kontynuację cyfryzacji i zwiększanie elastyczności procedur. Pozostaje więc pytanie: co na to KAS?

Wyniki raportu zostaną zaprezentowane podczas cyklu wydarzeń na żywo – MDDP on Tour.

W czasie spotkań eksperci MDDP odpowiedzą na najważniejsze pytania dotyczące przygotowania do kontroli i zarządzania ryzykiem podatkowym.

#Więcej informacji & formularz rejestracyjny >> https://www.mddp.pl/mddp-on-tour-przedsiebiorcy-pod-lupa-fiskusa/.

Przeczytaj także: Działalność budowlana a powstanie zakładu podatkowego

Last Updated on 16 czerwca, 2025 by Anastazja Lach