Nowa era kosmicznej regulacji

Unijne rozporządzenie Space Act oraz polska ustawa o działalności kosmicznej mogą być dodatkowym impulsem rozwoju dla szybko rosnącego przemysłu kosmicznego w Polsce, uważają eksperci międzynarodowej kancelarii prawnej DLA Piper. Oba akty prawne mają na celu stworzenie warunków wspierających innowacje i konkurencyjność rynku.

W czerwcu tego roku Komisja Europejska przedstawiła projekt przepisów Space Act mający stworzyć zharmonizowane ramy regulacyjne na poziomie UE dla sektora kosmicznego. Rozporządzenie ma zagwarantować bezpieczeństwo, odporność i odpowiedzialność za środowisko w całej UE, a jednocześnie wspierać rozwój i ekspansję przedsiębiorstw z branży technologii kosmicznych ponad granicami państw członkowskich. Regulacja ma zapewnić identyfikowalność obiektów kosmicznych i ograniczyć powstawanie śmieci kosmicznych, tym samym zwiększając bezpieczeństwo. Powstaną również ramy prawne dotyczące danych i usług związanych z przestrzenią kosmiczną. Stworzenie wspólnej metody obliczania wpływu działalności kosmicznej w UE na środowisko ma promować zrównoważony rozwój w sektorze.

– Polskie firmy tworzą technologie wykorzystywane podczas lotów kosmicznych i świadczą usługi wspierające działalność kosmiczną lub oparte na analizie danych satelitarnych – mówi Ewa Kurowska-Tober, partnerka i szefowa zespołu nowych technologii oraz własności intelektualnej DLA Piper w Polsce. – Na całym świecie sektor prywatny odgrywa coraz istotniejszą rolę w eksploracji kosmosu. W ślad za większą obecnością firm prywatnych w branży zarówno europejscy, jak i krajowi prawodawcy uznali za konieczne stworzenie nowych ram prawnych mających lepiej odpowiadać charakterowi współczesnej działalności kosmicznej.

Krajowy sektor kosmiczny rozwija się dynamicznie od momentu przystąpienia Polski w 2012 roku do Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Jak wynika z raportu Polskiej Agencji Kosmicznej, polskie firmy i instytuty naukowe uczestniczyły w latach 2012-23 w niemal 700 projektach o łącznej wartości ponad 320 mln euro. MŚP stanowią ok. 60 proc. firm działających w branży. Dynamiczny rozwój sektora wpisuje się w Polską Strategię Kosmiczną, która wyznacza kierunki rozwoju sektora kosmicznego w Polsce oraz oferuje instrumenty wsparcia służące rozwojowi branży.

Z kolei Agencja Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego (EUSPA), dzięki regulacjom Space Act, zyska nowe prawa i obowiązki. Wśród nich – możliwość przeprowadzania ocen technicznych na potrzeby udzielania zezwoleń i nadzorowania aktywów należących do Unii oraz operatorów z państw trzecich. Agencja będzie zarządzać unijnym rejestrem obiektów kosmicznych (URSO), a także wspierać ustanowienie unijnej sieci odporności kosmicznej (EUSRN) i współpracy w zakresie incydentów związanych z cyberbezpieczeństwem. Komisja Europejska i EUSPA zyskają prawo do przeprowadzenia kontroli i nakładania kar w wysokości 2 proc. całkowitego rocznego obrotu firm na całym świecie.

Głównym celem rozporządzenia jest wsparcie innowacji i stworzenie stabilnego, przewidywalnego i konkurencyjnego otoczenia biznesowego, na czym skorzystać mogą szczególnie kraje takie jak Polska. Space Act będzie miał bezpośrednie zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich UE. Projekt wchodzi w życie od 1 stycznia 2030 roku z dwuletnim okresem przejściowym.

Polski projekt regulacji – ustawa o działalności kosmicznej – pojawił się natomiast w połowie maja 2025 r. Zgodnie z jego założeniami działalność kosmiczną w Polsce niezależnie od celu – naukowego czy gospodarczego – będzie można prowadzić wyłącznie po uzyskaniu zezwolenia Prezesa Polskiej Agencji Kosmicznej. Efektem projektu będzie uregulowanie działalności w przestrzeni kosmicznej, w tym utworzenie krajowego rejestru obiektów kosmicznych, dla których Polska byłaby tzw. państwem wynoszącym w rozumieniu prawa międzynarodowego.

– Ze względu na rozwój branży, w tym wzrost znaczenia sektora prywatnego w działalności kosmicznej, kluczowe stało się dostosowanie przepisów krajowych do nowych realiów, przy zachowaniu zgodności z międzynarodowymi zobowiązaniami, takimi jak Traktat o przestrzeni kosmicznej z 1967 roku, czy Konwencja o odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez obiekty kosmiczne – mówi Karol Kuterek, associate w zespole nowych technologii oraz własności intelektualnej DLA Piper w Polsce. – Ustawa reguluje zasady wykonywania działalności kosmicznej, warunki i tryb wydawania zezwolenia na jej prowadzenie, zasady odpowiedzialności za szkody wyrządzone w związku z działalnością i odpowiedzialność z tytułu niezgodnego z prawem działania podmiotów operujących na terytorium Polski, która będzie mogła skutkować nałożeniem administracyjnych kar pieniężnych.

Projekt ustawy obejmuje działalność kosmiczną prowadzoną na terytorium Polski, na pokładzie statków morskich lub powietrznych zarejestrowanych w Polsce, z terytorium innych państw lub w przestrzeni międzynarodowej, jeśli działalność prowadzą polscy obywatele lub podmioty mające siedzibę w Polsce.

Co istotne, ustawa ma zastosowanie również wtedy, gdy obiekt kosmiczny zostaje wyniesiony spoza terytorium RP (np. z zagranicznego kosmodromu, ISS lub innego statku kosmicznego), o ile odbywa się to na zlecenie polskiego operatora i obiekt zostanie wpisany do Krajowego Rejestru Obiektów Kosmicznych (KROK).

O DLA Piper

DLA Piper jest globalną kancelarią prawną wspierającą klientów w realizacji ich celów niezależnie od miejsca prowadzenia działalności. Nasze dążenie do innowacji przekształciło sposób, w jaki świadczymy usługi prawne. Mając biura w obu Amerykach, Europie, na Bliskim Wschodzie, w Afryce oraz regionie Azji i Pacyfiku, zapewniamy doskonałe rozwiązania przy realizacji kluczowych projektów transgranicznych, strategicznych transakcji i złożonych sporów.

Każdego dnia pomagamy wiodącym organizacjom wykorzystywać możliwości biznesowe oraz skutecznie zarządzać wzrostem i szybko zachodzącymi zmianami. Poprzez naszą pracę pro bono i zaangażowanie społeczne na całym świecie pomagamy tworzyć bardziej sprawiedliwą i zrównoważoną przyszłość. Po więcej informacji zapraszamy na stronę dlapiper.com

Przeczytaj także: Polski matematyk o kulisach egzaminu dla AI, którego nie zdałby żaden człowiek

Last Updated on 22 sierpnia, 2025 by Anastazja Lach