ESG to przyszłość biznesu! – Relacja z XI edycji konferencji „Sustainable Economy Summit”

3 czerwca, 2025

W dniach 27–28 maja 2025 roku, w malowniczo położonym Holiday Inn Resort w Józefowie pod Warszawą, odbyła się XI edycja konferencji „Sustainable Economy Summit” – flagowego wydarzenia poświęconego zagadnieniom ESG i zrównoważonego rozwoju w gospodarce. Spotkanie zgromadziło kilkuset przedstawicieli świata biznesu, administracji publicznej, nauki oraz organizacji pozarządowych, którzy przez dwa dni debatowali nad wyzwaniami i szansami związanymi z zieloną transformacją oraz budową konkurencyjnej, a zarazem odpowiedzialnej gospodarki.

Konferencję otworzyła Marga Hoek, Founder-CEO, Business for Good – światowej klasy ekspertka w dziedzinie zarządzania w duchu ESG, która w swoim inspirującym wystąpieniu zatytułowanym „Leading forward. Unleashing new opportunities for sustainable business and economic growth, in todays’ complex environment” podkreśliła, że „natura nie potrzebuje ludzi – to ludzie potrzebują natury”. Wskazała, że prawdziwym celem zrównoważonego rozwoju nie jest ochrona środowiska w sensie abstrakcyjnym, lecz dbanie o przetrwanie i dobrobyt nas wszystkich. Jej zdaniem kluczowym wyzwaniem jest przestawienie gospodarki z trybu konsumpcji zasobów na model regeneracyjny i oparty na innowacjach, które nie tylko minimalizują szkody, ale realnie przyczyniają się do poprawy stanu planety. Podsumowując, mówczyni przypomniała, że spośród stu największych podmiotów gospodarczych na świecie, aż 69 to nie kraje, lecz korporacje. Cele ESG nie mogą być więc osiągnięte bez udziału biznesu.

Pierwszy panel konferencji odbył się pod hasłem „Zrównoważona i silna Europa” i poświęcony był kwestii konkurencyjności Starego Kontynentu w kontekście realizacji ambitnych celów ESG. W dyskusji moderowanej przez Małgorzatę Pek, Partnera, Dział Audytu Finansowego, Forvis Mazars Polska, udział wzięli: dr Paweł Bukowski, Assistant Professor of Economics, University College London oraz Polska Akademia Nauk, Marga Hoek, Founder-CEO, Business for Good, prof. dr hab. inż. Waldemar Kamrat, Dyrektor Centrum Energetyki Jądrowej, Politechnika Gdańska, Marek Jedziniak, Kierownik ds. Badań i Rozwoju, Biogas System, Piotr Maciak, Prezes Zarządu, Nordkalk, Dyrektor Zarządzający, Nordkalk Wapno, Wiceprezes Grupy Nordkalk odpowiedzialny za Region Europy Wschodniej oraz Jacek Niewęgłowski, CEO North East Europe, Smurfit Westrock.

Prelegenci zgodzili się co do tego, że realizacja celów ESG może stać się fundamentem przewagi konkurencyjnej Europy – pod warunkiem, że zostanie ona mądrze zaprojektowana i wspierana przez efektywne, elastyczne polityki publiczne. Podkreślano, że europejski model rozwoju – oparty na stabilnych demokracjach, relatywnie niskich nierównościach społecznych i silnych kompetencjach technologicznych – ma potencjał, by uczynić kontynent liderem globalnej transformacji. Kluczowym wyzwaniem pozostaje niewystarczający poziom inwestycji w badania i rozwój oraz brak równości szans, który pozbawia gospodarkę wielu utalentowanych jednostek.

Wielokrotnie powracał również temat kosztów transformacji. Dążenie do neutralności klimatycznej nie może odbywać się bez uwzględnienia uwarunkowań gospodarczych – w przeciwnym razie doprowadzi do wzrostu kosztów, utraty konkurencyjności i potencjalnych zawirowań społecznych. Ze strony prelegentów padło stwierdzenie, że potrzebujemy nie tylko wynalazków, ale umiejętności ich skutecznego skalowania – co wymaga zarówno funduszy, jak i regulacji sprzyjających rozwojowi.

Konkluzją debaty było stwierdzenie, że przyszłość gospodarki europejskiej wymaga zintegrowanego podejścia: współpracy między sektorem prywatnym i publicznym, skupienia na edukacji, transparentnym raportowaniu i analizie całego cyklu życia produktów.

Kolejnym punktem programu było case study przygotowane przez Roberta Kowala, Business Development Manager, Interzero Organizacja Odzysku Opakowań, zatytułowane “Dobre praktyki Interzero, dla świata bez odpadów.”

Prelegent przedstawił innowacyjne rozwiązania służące realizacji celów GOZ. Podkreślił skalę wyzwania – przemysł w Polsce generuje rocznie niemal 105 mln ton odpadów, z czego blisko 42% trafia na składowiska. W przypadku odpadów komunalnych, ten wskaźnik również wynosi aż 31%. Wobec tego kluczowe staje się nie tylko zbieranie i recykling surowców, ale również wdrażanie nowych produktów czy wtórne wykorzystania nietypowych materiałów – takich jak folia z szyb samochodowych przetwarzana na obuwie ochronne.

Prelegent zwrócił uwagę na znaczenie systemu kaucyjnego, który – mimo wysokich kosztów wdrożenia (szacowanych na 14,2 mld zł) – może przyczynić się do osiągnięcia aż 90% poziomu zbiórki butelek PET do 2029 roku. Istotnym elementem strategii Interzero jest także Platforma Odpadowa, zintegrowana z ewidencją BDO. W przeciwieństwie do oficjalnej bazy, platforma ta oferuje firmom intuicyjne narzędzia analizy i zarządzania danymi odpadowymi.

Drugim tematem dyskusji panelowej była cyrkularność. Panel pt. „Gospodarka obiegu zamkniętego” poprowadził prof. dr hab. inż. Krzysztof Pikoń, Prodziekan Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki, Kierownik Katedry Technologii i Urządzeń Zagospodarowania Odpadów, Politechnika Śląska. Wśród uczestników znaleźli się: Armand Ferreira, Global Lead SSG Client Sector Coverage, ING Sustainable Solutions Group, Paweł Lesiak, Wiceprezes Zarządu, Interzero Organizacja Odzysku Opakowań, Michał Mikołajczyk, Prokurent, Dyrektor ds. sprzedaży i relacji zewnętrznych, Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań, Piotr Okurowski, Prezes Zarządu, Kaucja.pl – Krajowy System Kaucyjny, dr Bruna Petreca, Associate Professor of Human Experience and Materials, Royal College of Art, Grzegorz Skrzypczak, Prezes Zarządu, ElektroEko Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego oraz Anita Sowińska, Podsekretarz stanu, Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Podczas panelu eksperci podjęli próbę diagnozy obecnego stanu cyrkularności w Europie oraz barier, które stoją na drodze do jej skutecznej realizacji. Mimo podejmowanych wysiłków, poziom cyrkularności globalnie spadł z 9% do 7,2%, podczas gdy zużycie surowców drastycznie wzrosło, co rodzi pytania o skuteczność dotychczasowych działań. Prelegenci dyskutowali o narzędziach regulacyjnych i finansowych, które mogłyby ten trend odwrócić – wśród nich wymieniano m.in. system kaucyjny, rozszerzoną odpowiedzialność producenta (ROP) oraz projekt ustawy PPWR, promującej redukcję odpadów u źródła. Paneliści byli zgodni, że choć instrumenty te nie są wystarczające same w sobie, stanowią solidny fundament do budowy szerszej, wielowymiarowej strategii GOZ.

Dużą wagę przywiązano do roli inwestycji i innowacji, które mogą wspierać transformację – banki coraz częściej kierują kapitał ku projektom zrównoważonym, choć wciąż problemem pozostaje wysokie ryzyko inwestycyjne. Z drugiej strony, przedsiębiorcy podkreślali potrzebę stabilnych, długofalowych regulacji i równomiernego rozłożenia kosztów – sektor odpadowy nadal boryka się z niedofinansowaniem, a szybkie zmiany prawa utrudniają dostosowanie się firm do nowych realiów. Dyskutowano również o edukacji i koniecznej zmianie mentalności konsumentów, szczególnie w kontekście rezygnacji z jednorazowości, promowania naprawialności i projektowania produktów z myślą o ich długowieczności.

Paneliści zgodzili się, że przyszłość GOZ zależy nie tylko od technologii i regulacji, ale przede wszystkim od partnerskiej współpracy między administracją publiczną a biznesem – opartej na wzajemnym zaufaniu, kompetencjach i wspólnym dążeniu do efektywnego modelu gospodarki przyszłości.

Po przerwie lunchowej swoje wystąpienie zatytułowane „Becoming Nature Positive: Common metrics for halting and reversing nature loss” zaprezentował kolejny Gość Specjalny – Gavin Edwards, Executive Director, Nature Positive Initiative Secretariat.

Inicjatywa Nature Positive podkreśla nierozerwalny związek między zmianami klimatycznymi a zanikiem różnorodności biologicznej oraz konieczność równoległego działania w obu obszarach. Idea „nature positive” opiera się na odwróceniu negatywnych trendów i realnej odbudowie zasobów naturalnych, a jej osiągnięcie wymaga precyzyjnego, spójnego systemu pomiarowego – opartego na takich parametrach jak liczebność, jakość życia i zasięg występowania gatunków.

Dotychczasowa mnogość ponad 600 wskaźników utrudniała skuteczną ocenę działań. Nature Positive Initiative dąży do uproszczenia tego systemu, opracowując zamknięty zestaw kluczowych mierników, które będą możliwe do zastosowania przez przedsiębiorstwa i instytucje z różnych sektorów. Inicjatywa nie ma na celu wprowadzenia kolejnego standardu, lecz stworzenie wspólnego języka i narzędzia pomiaru, które zyska akceptację globalnych podmiotów certyfikujących i standaryzujących. Projekt jest obecnie w fazie testów pilotażowych.

Bezpośrednio po wystąpieniu Gościa Specjalnego kolejne tego dnia case study przedstawił Jacek Jaskóła, Dyrektor Rozwiązań Biznesowych, Orange Polska. Temat to „Jak geolokalizacja wspiera zrównoważoną logistykę? Case study od Orange.”

Orange, jako dostawca rozwiązań cyfrowych, umożliwia firmom optymalizację tras przejazdu floty, co przekłada się nie tylko na wzrost efektywności operacyjnej, ale również na konkretne korzyści ekologiczne. Dzięki zastosowaniu geolokalizacji możliwe jest m.in. ograniczenie liczby pojazdów na drogach, skracanie tras transportowych, redukcja zużycia części zamiennych oraz rzadsze przeglądy i wymiany eksploatacyjne. Wszystko to prowadzi do zmniejszenia emisji CO₂ i ograniczenia korków.

Ostatni panel pierwszego dnia Sustainable Economy Summit odbył się pod hasłem „Odpowiedzialni w biznesie. Czy biznes może zmieniać świat na lepsze?”. Moderacji podjął się dr hab. Bolesław Rok, Profesor Akademii Leona Koźmińskiego, Katedra Przedsiębiorczości i Etyki w Biznesie. W dyskusji udział wzięli Alicja Chilińska-Zawadzka, Prezes, EDF Renewables Polska, Jarosław Chwastowicz, Customer Experience Director, Lyreco Polska, Tomasz Dziki, Wiceprezes Zarządu, Britenet, dr Wiesław Jan Hałucha, Prezes Zarządu, Alventa, Dorota Hryniewiecka-Firlej, Country Manager, Pfizer Polska, Weronika Ławniczak, Pomysłodawczyni, CEO, Instytut Zdrowia i Urody Holispace oraz Akademia Zdrowa Organizacja oraz Anna Pulnar, Kierowniczka ds. Zarządzania Projektami CSR, Lidl Polska

Uczestnicy zgodzili się, że w dobie kryzysu zaufania do instytucji publicznych to właśnie biznes może i powinien wypełniać powstałą lukę, oferując nie tylko produkty i usługi, ale też wartości – transparentność, odpowiedzialność i etykę. Podkreślono, że wartość firmy coraz częściej oceniana jest przez pryzmat jej wpływu na interesariuszy: pracowników, społeczności lokalne czy klientów, a nie tylko akcjonariuszy. Zmienia się także język, którym opisujemy rolę biznesu – zyski pozostają ważne, ale obok nich pojawiają się oczekiwania dotyczące generowania wartości społecznej i środowiskowej.

Uczestnicy debaty wskazywali również na konkretne przykłady odpowiedzialnego działania, wynikające zarówno z etyki, jak i kalkulacji biznesowej. Promowanie zrównoważonego żywienia czy różnorodności w miejscu pracy to nie tylko idealizm, ale element długofalowej strategii.

Dyskusję uzupełniły refleksje o potencjale i zagrożeniach technologii. Choć innowacje technologiczne poprawiają jakość życia, mogą również przynieść nowe wyzwania społeczne – jak uzależnienia czy pogłębiające się nierówności cyfrowe. Wspólny wniosek uczestników był jasny: biznes nie może już funkcjonować w oderwaniu od kwestii społecznych i środowiskowych, a jego rola jako siły napędowej pozytywnych zmian będzie rosła – szczególnie jeśli zostanie wsparta świadomymi wyborami konsumentów oraz odpowiedzialną polityką regulacyjną.

Diamenty Zrównoważonej Gospodarki

Wieczorem uczestnicy konferencji spotkali się na uroczystej Gali „Diamenty Zrównoważonej Gospodarki”, podczas której wyróżniono liderów transformacji ESG w Polsce. Gościem specjalnym wydarzenia był Kamil Wyszkowski – przedstawiciel ONZ w Polsce, który w swoim przemówieniu odniósł się do globalnych trendów w kontekście zmian politycznych i ich wpływu na agendę zrównoważonego rozwoju.

Podczas gali nagrodzono organizacje i osoby wyróżniające się w takich obszarach, jak neutralność klimatyczna, zrównoważona produkcja, etyka w biznesie, różnorodność czy odpowiedzialny recykling. Kapituła Konkursu, składająca się z wybitnych przedstawicieli świata nauki oraz biznesu, dokonała wyboru laureatów w jedenastu kategoriach. Łącznie przyznano aż piętnaście statuetek, które trafiły w ręce liderów i firm z misją czynienia świata lepszym.

Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z wynikami konkursu: Diamenty Zrównoważonej Gospodarki 2025 – wręczone! Poznaj wyniki

Galę „Diamenty Zrównoważonej Gospodarki” można obejrzeć pod tym linkiem.

Dzień drugi: Energia, budownictwo i systemowe zmiany

Kolejny dzień rozmów na ważne tematy podczas Sustainable Economy Summit zainaugurowało wystąpienie Pawła Piotrowskiego, CFA – Senior Vice President Debt & Capital Advisory Energy London, ING pt. „Perspektywy rozwoju i finansowania transformacji energetycznej w Europie”.

Prelegent wyraził opinię, że jesteśmy świadkami prawdziwej rewolucji energetycznej – już dziś ponad 40% energii w UE pochodzi ze źródeł odnawialnych, a tendencja ta przyspiesza głównie dzięki gwałtownemu spadkowi kosztów fotowoltaiki. Energia słoneczna jest dziś najtańszą formą generowania energii na świecie i – według prognoz – utrzyma tę pozycję również w nadchodzących latach. Tylko rozwój tego jednego sektora zapobiegł emisji 12 miliardów ton CO₂, co czyni go jednym z najbardziej efektywnych narzędzi w walce ze zmianami klimatycznymi.

W prezentacji podkreślono również znaczenie przemyślanej polityki finansowania transformacji. Już dziś 2/3 globalnych inwestycji skierowanych jest do sektora energetycznego, a ambitne cele UE – jak redukcja emisji z transportu o 55% do 2030 roku – wymuszą jeszcze większe zaangażowanie kapitału.

Drugi dzień dyskusji panelowych rozpoczęła debata „Bezpieczna energia dla Europy”, moderowana przez Tomasza Mironczuka, Dyrektora Zarządzającego kierującego pionem analiz, strategii i ekologii, Bank Ochrony Środowiska. Skład panelistów prezentował się następująco: Dariusz Jasak, Prezes Zarządu, SEEN Technologie, Jacek Kostrzewa Prezes Zarządu, Krajowa Agencja Poszanowania Energii, Mateusz Lewandowski, Dyrektor ds. inwestycji, TAURON Polska Energia, Jarosław Śmiałek, Head of Project Development, Elevion Group oraz Dorota Zawadzka-Stępniak, Prezes Zarządu, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Uczestnicy poruszyli kluczowe wyzwania stojące przed transformacją energetyczną na Starym Kontynencie, szczególnie w kontekście bezpieczeństwa dostaw i stabilności systemu. Wskazano, że dynamiczny rozwój OZE, zwłaszcza energetyki wiatrowej, napotyka w Polsce na istotne bariery – przede wszystkim problemy z warunkami przyłączenia do sieci oraz ograniczoną dostępność gotowych projektów. Z drugiej strony, cieszą inwestycje w systemy mocy szczytowej, które mają zapewnić stabilność dostaw w sytuacjach kryzysowych.

Dyskusja uwydatniła również znaczenie różnorodności źródeł energii i nowych kompetencji zawodowych, które są konieczne dla sprawnego przeprowadzenia transformacji. Eksperci zgodzili się, że kluczowe jest zapewnienie stabilnych, przewidywalnych ram prawnych – zwłaszcza dla inwestycji długoterminowych. Zdaniem obecnych przedstawicieli administracji publicznej finansowanie powinno trafiać przede wszystkim tam, gdzie bez wsparcia publicznego projekty nie mogłyby powstać.

Paneliści zwrócili uwagę, że bezpieczeństwo energetyczne i transformacja w kierunku zielonej energii nie muszą się wykluczać, wręcz przeciwnie – mogą się wzajemnie wzmacniać. Koncepcja Smart Grid, czyli inteligentnej, elastycznej sieci, pozwala skutecznie zarządzać ilością, jakością i ceną energii u odbiorcy końcowego. Woda, jako źródło energii, została wskazana jako ważny element uzupełniający miks, szczególnie w kontekście rosnącego zagrożenia suszą w Polsce.

Kolejna dyskusja panelowa dotyczyła „Zrównoważonego budownictwa i nieruchomości”. Debatą pokierował Łukasz Marcinkiewicz, Country Manager Poland, Hill International. Głos w dyskusji zabrali:: Janusz Komurkiewicz, Członek Zarządu ds. Marketingu, FAKRO, Maciej Korbasiewicz, Prezes Zarządu, Bolix, Andrzej Losor, Członek Zarządu, Heidelberg Materials Polska, Dariusz Pawlukowicz, Wiceprezes Zarządu, ROBYG, Michał Siembab, Radca Prawny, Partner, GKR Legal, Adam Targowski, Group Head of ESG, CTP.

Zrównoważone budownictwo wciąż napotyka na liczne bariery systemowe i edukacyjne. Zdaniem prelegentów problemem jest niska świadomość społeczna dotycząca tego, czym faktycznie jest niskoemisyjny budynek i jak wygląda jego pełny cykl życia. Obecnie budownictwo napędzane jest głównie przez oczekiwania klientów, którzy chcą rozwiązań bardziej ekologicznych, ale nie są jeszcze gotowi ponosić związanych z nimi wyższych kosztów. Dodatkowo, przepisy zamówień publicznych zamiast premiować kryteria ESG często wykluczają rozwiązania zrównoważone – np. poprzez zakaz użycia recyklatów w materiałach budowlanych.

Wskazano też na potrzebę lepszego dopasowania regulacji do różnorodnych warunków geograficznych i rynkowych. Zróżnicowanie standardów, nawet w obrębie Unii Europejskiej, utrudnia budowanie wspólnych ram działania. Jednocześnie paneliści byli zgodni, że budownictwo przyszłości musi być projektowane na pokolenia, choć obecne realia ekonomiczne i presja na niskie koszty nie sprzyjają takiemu podejściu.

Zwrócono także uwagę na potrzebę uproszczenia przepisów, które bywają trudne do zrozumienia i stosowania w praktyce.

Kolejnym punktem programu konferencji było wystąpienie pt. „Nierówności po polsku”, zaprezentowane przez dr Pawła Bukowskiego, wykładowcę ekonomii, University College London oraz Polska Akademia Nauk.

Prelegent przedstawił pogłębioną analizę społecznych skutków polskiego sukcesu gospodarczego ostatnich dekad, wskazując, że choć Polska jest czempionem wzrostu – zmniejszając dystans do Wielkiej Brytanii z 58% do 24% – zyski z tego wzrostu rozkładały się bardzo nierównomiernie. Górne 10% społeczeństwa wzbogaciło się niemal sześciokrotnie bardziej niż dolna połowa, a poziom nierówności przewyższył już ten w Wielkiej Brytanii. Pomimo działań redystrybucyjnych, podatki nie są w stanie w istotny sposób wyrównać szans.

Dr Bukowski wskazał, że nierówności niosą ze sobą poważne ryzyka społeczne i systemowe – od osłabienia kapitału ludzkiego, przez wzrost napięć klasowych, etnicznych i religijnych, aż po wzrost przestępczości. Nowy model rozwoju powinien być oparty nie na taniej sile roboczej, lecz na innowacyjności i inwestycji w kapitał ludzki.

Podczas kolejnego case study pt. „ESG a zarządzanie ryzykiem w łańcuchach wartości w sektorze MŚP”, zaprezentowanego przez Aleksandrę Wilczak-Grzesik, Non-financial & SME, ESG, Business & Credit Information Expert, CRIF, autorka przedstawiła przykład platformy Synesgy, która wspiera dużych graczy rynkowych w monitorowaniu i zarządzaniu ryzykiem ESG w całych łańcuchach wartości – z naciskiem na sektor małych i średnich przedsiębiorstw.

W platformie uczestniczy już ponad 2200 dużych firm, głównie z sektora finansowego, które dzięki niej mogą weryfikować zgodność z kryteriami zrównoważonego rozwoju u ponad 600 tys. swoich partnerów biznesowych. Co istotne, aż 91% z tych firm stanowią MŚP – najbardziej wrażliwa na nowe wymogi grupa uczestników rynku.

Prezentacja pokazała, że transparentność i dostęp do danych ESG w całych łańcuchach wartości stają się coraz ważniejszym aspektem zarządzania ryzykiem, a odpowiednie narzędzia cyfrowe – takie jak Synesgy – mogą znacząco ułatwiać ocenę i poprawę praktyk środowiskowych, społecznych i zarządczych w sektorze MŚP.

Wieńczący konferencję Sustainable Economy Summit panel nosił tytuł „ESG – Nowe otwarcie”. W dyskusji moderowanej przez Annę Wyrzykowską, Adwokat, Partner, WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr wzięli udział: Jarosław Łuczka, Product Owner, adQuery, Ignacy Niemczycki, Sekretarz Stanu, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Filip Osadczuk, Dyrektor Departamentu Relacji Inwestorskich i ESG oraz Pełnomocnik Zarządu ds. ESG, PGE Polska Grupa Energetyczna, Beata Osiecka, Prezes Zarządu, Dyrektor Zarządzająca, Kinnarps Polska, Artur Staniec, Senior Director, Simon-Kucher & Partners, Marcin Ujejski, Prezes Zarządu, BeLeaf, Sylwia Wochal, Dyrektor Centrum ESG w Obszarze Klientów Strategicznych, ING Bank Śląski.

Dyskutanci reprezentujący sektor finansowy podkreślali zgodnie, że przedsiębiorstwa, które opierają się zmianom i nie dostosowują się do ekologicznych wymogów, mogą napotkać trudności w pozyskaniu finansowania. W ramach branży bankowej niemal cały wpływ na środowisko (99,7%) generowany jest przez klientów, dlatego misją instytucji finansowych stało się wspieranie firm w procesie dekarbonizacji.

W debacie zwrócono również uwagę na wyzwania technologiczne i strategiczne dla Europy w kontekście globalnej konkurencji. UE zmaga się z utratą przewagi technologicznej na rzecz Chin i USA, co powoduje, że wiele ambitnych postulatów klimatycznych utrudnia europejskim firmom rywalizację na rynku światowym. Jednocześnie zwrócono uwagę na potrzebę redefinicji podejścia do produkcji – wzrost efektywności nie powinien oznaczać jedynie zwiększania ilości i obniżania kosztów, ale raczej poprawę jakości i trwałości produktów, co lepiej wpisuje się w wartości ESG.

W kontekście polityki klimatycznej i geopolityki paneliści wskazali na potrzebę pragmatyzmu i dostosowania celów do realiów rynkowych. Europa stoi przed koniecznością rezygnacji z naiwnych oczekiwań, że narzucanie standardów samoistnie zmieni globalne trendy.

Sustainable Economy Summit 2025 pokazało, że transformacja w kierunku zrównoważonej gospodarki wymaga współpracy między biznesem, administracją i nauką. Kluczowe przesłanie płynące z konferencji to konieczność skalowania innowacji, odważnego projektowania systemowego oraz mądrego wspierania ESG jako nowego paradygmatu rozwoju. Jak podkreśliła Gość Specjalny tegorocznej edycji Marga Hoek: „Nie mamy planu B, bo nie mamy planety B”.