Ślad węglowy pod kontrolą przemysłu chemicznego

W 2022 r. emisje dwutlenku węgla w polskim przemyśle chemicznym spadły o ponad 15 proc. względem roku poprzedniego, osiągając poziom 8,29 mln ton. Był to jeden z największych spadków wśród sektorów objętych systemem EU ETS. Za takim wynikiem stoją regulacje unijne, rosnąca świadomość środowiskowa przedsiębiorców oraz presja społeczna. Czy w przyszłości można liczyć na kolejne sukcesy?

Z artykułu dowiesz się:

1. Czym jest ślad węglowy produktu i dlaczego jego obliczanie ma znaczenie w branży chemicznej?
2. Jakie są główne źródła emisji gazów cieplarnianych w tym sektorze i jak je ograniczać?
3. Jakie działania podejmują firmy, by zmniejszyć ślad węglowy?

Branża chemiczna – podobnie jak energetyka – w dużej mierze opiera się na paliwach kopalnych i materiałach o wysokim potencjale emisyjnym. Dotyczy to w szczególności segmentu petrochemicznego – tam emisje gazów cieplarnianych są największe. Jednak w obliczu europejskiej strategii neutralności klimatycznej firmy chemiczne nie mogą już dłużej odkładać inwestycji w niskoemisyjne rozwiązania. 

Podejście do ograniczania śladu węglowego w przemyśle chemicznym musi być kompleksowe. Powinno obejmować modernizację technologii, wdrażanie nowych źródeł energii czy optymalizację łańcucha dostaw – wszystko po to, by ograniczyć emisje powstające w całym cyklu życia produktu.  

Czym jest ślad węglowy produktu i dlaczego ma znaczenie?

Ślad węglowy produktu (Product Carbon Footprint, PCF) to całkowita ilość emisji gazów cieplarnianych generowanych na wszystkich etapach cyklu życia danego wyrobu – od pozyskania surowców, przez produkcję, logistykę i użytkowanie, aż po koniec życia produktu. W przemyśle chemicznym ten wskaźnik jest szczególnie ważny, ponieważ procesy produkcyjne są wyjątkowo  energochłonne i wiążą się z dużą emisją dwutlenku węgla, mają też pośredni wpływ na inne branże.

Materiały chemiczne – takie jak polimery, pianki izolacyjne, farby czy kleje – są powszechnie wykorzystywane w budownictwie, motoryzacji, elektronice czy przemyśle opakowaniowym. To oznacza, że ślad węglowy komponentów chemicznych wpływa również na emisje raportowane przez inne sektory. Dlatego producenci chemikaliów mają coraz większe znaczenie w procesie dekarbonizacji całych łańcuchów dostaw.

Dekarbonizacja: najwięcej emisji powstaje w zakresie 3

Europejska organizacja branżowa CEFIC opracowała wytyczne dla firm, które mają ułatwić jednolite obliczanie i raportowanie śladów węglowych produktów. Firmy mogą również samodzielnie znaleźć drogę do zmniejszenia swojego negatywnego wpływu na środowisko, dzięki ograniczaniu emisji. 

Dobrym przykładem jest strategia ESG firmy VITEX, która zidentyfikowała zużycie energii elektrycznej jako główne źródło swoich emisji. W odpowiedzi rozpoczęto inwestycje w odnawialne źródła energii, instalując systemy fotowoltaiczne w zakładach produkcyjnych. Wdrożono także monitoring zużycia energii w czasie rzeczywistym i system sterowania sprężarkami powietrza, co przyniosło poprawę efektywności energetycznej. Dodatkowo firma wymieniła większość oświetlenia na energooszczędne, co pozwoliło ograniczyć emisje związane z eksploatacją budynków. Przykład ten pokazuje, że dywersyfikacja źródeł energii oraz świadome zarządzanie zużyciem to proste, a jednocześnie skuteczne narzędzia do ograniczania śladu węglowego – nawet bez zmiany profilu produkcji.

Warto jednak pamiętać, że w przemyśle chemicznym większość emisji generowana jest nie w bezpośrednich procesach produkcyjnych (zakres 1 i 2), ale w ramach tzw. zakresu 3 – czyli w otoczeniu dostawców, odbiorców i całego cyklu życia produktu. Ograniczanie tych emisji jest znacznie trudniejsze – choć nie niemożliwe.

Zalecenia: co mogą zrobić firmy z sektora chemicznego?

Branża chemiczna ma wiele możliwości redukcji emisji, w każdym z trzech zakresów. Do najważniejszych należą:

• Inwestycje w odnawialne źródła energii (OZE) – m.in. energia słoneczna, wiatrowa czy wykorzystanie biomasy, która emituje mniej dwutlenku węgla niż paliwa kopalne, a dodatkowo może być wykorzystywana jako surowiec do produkcji biopochodnych chemikaliów.
• Modernizacja urządzeń i procesów – poprawa efektywności energetycznej, np. przez wymianę sprzętu, automatyzację i wdrażanie systemów zarządzania energią.
• Rozwój niskoemisyjnych produktów – w tym biopolimerów, zielonych rozpuszczalników i innych substytutów o mniejszym wpływie środowiskowym.
• Badania i rozwój – inwestycje w technologie przechwytywania dwutlenku węgla, nowe katalizatory, innowacyjne procesy produkcyjne.
• Współpraca z dostawcami – wybieranie dostawców, którzy mierzą i ograniczają własne emisje, włączanie kryteriów środowiskowych do umów i zapytań ofertowych.
• Optymalizacja logistyki i łańcucha dostaw – skracanie tras transportowych, wybór niskoemisyjnych środków transportu (kolej, statki), lokalizacja dostawców bliżej zakładów produkcyjnych.
• Edukacja i zaangażowanie pracowników – kampanie informacyjne, szkolenia oraz włączenie zespołów produkcyjnych w działania na rzecz redukcji emisji.

Widać już pierwsze efekty wdrożenia tych działań przez polskie przedsiębiorstwa – w 2022 roku emisje dwutlenku węgla w przemyśle chemicznym spadły o 15,27 proc. względem roku poprzedniego, osiągając poziom 8,29 mln ton. 

Co istotne, przemysł chemiczny nie tylko ogranicza własne emisje, ale również aktywnie wspiera transformację energetyczną innych sektorów. Uczestniczy w produkcji ponad 75 proc. wszystkich technologii redukcji emisji niezbędnych do osiągnięcia celu neutralności klimatycznej do 2050 roku. Przykładowo, dostarcza materiały akumulatorowe do pojazdów elektrycznych, czynniki chłodnicze do pomp ciepła, żywice i smary do turbin wiatrowych oraz rozpuszczalniki wykorzystywane w produkcji półprzewodników.

Przeczytaj również: Analiza zmian do ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji – co zmienia się dla biznesu

Źródło informacji: akademiaesg.pl

Last Updated on 21 maja, 2025 by Samir Malki