Wyzwania e-commerce: Jak wdrożyć GOZ w opakowaniach?

Czy wiedziałeś, że aż 40% wszystkich tworzyw sztucznych i 50% papieru używanego w Unii Europejskiej służy wyłącznie do pakowania towarów? Opakowania stanowią również 36% odpadów komunalnych, co oznacza, że każdy trzeci worek śmieci zawiera głównie materiały opakowaniowe. Te szokujące liczby pokazują skalę wyzwania, przed którym stoi współczesny biznes i konsumenci.

Z artykułu dowiesz się:

• Jakie są fundamentalne zasady gospodarki obiegu zamkniętego w opakowaniach?
• Które innowacyjne rozwiązania już dziś przynoszą wymierne efekty?
• Jakie są bariery recyklingu opakowań w e-commerce?

Gospodarka obiegu zamkniętego w sektorze opakowań to znacznie więcej niż modny trend ekologiczny. To fundamentalna transformacja tradycyjnego modelu „weź-wyprodukuj-wyrzuć” w kierunku systemowego podejścia, które maksymalizuje wartość materiałów przez ich wielokrotne wykorzystanie, naprawę i recykling. W przeciwieństwie do gospodarki liniowej, model cyrkularny tworzy zamknięte pętle procesów, w których powstałe odpady stają się surowcami w kolejnych fazach produkcji.

Zasady 6R jako fundament cyrkularnymi opakowań

Praktyczne wdrażanie gospodarki obiegu zamkniętego opiera się na zasadzie 6R, która obejmuje sześć kluczowych działań prowadzących do minimalizacji odpadów opakowaniowych. Pierwsza zasada – „odmawiaj” (refuse) – polega na rezygnacji z zakupu produktów w nadmiernie złożonych opakowaniach, takich jak warzywa pakowane w plastik. „Redukuj” (reduce) oznacza ograniczenie ilości używanych materiałów opakowaniowych do niezbędnego minimum poprzez optymalizację projektów i procesów produkcyjnych.

Trzecia zasada – „używaj ponownie” (reuse) – zakłada projektowanie opakowań wielokrotnego użytku oraz tworzenie systemów umożliwiających ich cyrkulację. Doskonałym przykładem tej filozofii jest inicjatywa EkoBox od InPost, który we współpracy z Modivo wprowadził pierwszy w Polsce system zamkniętego obiegu opakowań kartonowych dla e-commerce. Opakowania wykonane z certyfikowanego kartonu FSC® mogą być użyte nawet 10 razy, co redukuje liczbę odpadów opakowaniowych o 80-90% w porównaniu z tradycyjnymi kartonami jednorazowymi.

Pozostałe zasady – „segreguj odpady” (recycle), „kompostuj” (rot) oraz „naprawiaj” (repair) – uzupełniają całościowe podejście do zarządzania cyklem życia opakowań, tworząc spójny system cyrkularnymi praktyk.

Nowe regulacje UE zmieniają zasady gry

Parlament Europejski przyjął w 2024 r. rozporządzenie PPWR (Packaging and Packaging Waste Regulation), które zastępuje dotychczasową dyrektywę i wprowadza bezpośrednio obowiązujące przepisy w całej UE. Nowe regulacje ustanawiają ambitne cele dotyczące zmniejszania ilości odpadów opakowaniowych przypadających na jednego mieszkańca (w stosunku do poziomu z 2018 r.):

• o 5% do 2030 r.
• o 10% do 2035 r.
• o 15% do 2040 r.

Kluczowe zakazy obejmują miniaturowe plastikowe opakowania kosmetyczne dostępne w hotelach od 2030 r., jednorazowe plastikowe opakowania na ketchup czy śmietankę do kawy, oraz plastikowe torebki na herbatę. Do 2029 r. 90% jednorazowych plastikowych i metalowych pojemników na napoje będzie musiało być zbieranych oddzielnie, na przykład za pośrednictwem systemów kaucyjnych.

System rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) wprowadza dodatkowe obowiązki dla wprowadzających opakowania na rynek. Bazuje on na podejściu zero-waste, zgodnie z którym każdy odpad opakowaniowy powinien dać się wykorzystać ponownie lub w prosty sposób poddać procesowi odzysku lub recyklingu.

Innowacyjne technologie otwierają nowe możliwości

Rozwój zaawansowanych technologii recyklingu otwiera perspektywy dla materiałów dotychczas uznawanych za „niereycyklowalne”. Firma Mura Technology skonstruowała pierwszy na świecie zakład, który może poddawać recyklingowi opakowania plastikowe po użyciu konsumenckim, w tym trudne do recyklingu formaty takie jak elastyczne i wielowarstwowe folie. Technologia zapewnia szacowane 80% oszczędności CO2 poprzez odwrócenie „niereycklowanego” plastiku od spalania.

Równolegle rozwijają się modele biznesowe oparte na ponownym użyciu. System CLUBZERØ, oferujący technologię śledzenia opakowań zwrotnych oraz infrastrukturę punktów zwrotu, osiągnął średni wskaźnik zwrotu 95% i wyeliminował ponad 2,6 miliona plastików jednorazowych. Podobne sukcesy notuje Refill Coalition w Wielkiej Brytanii, która opracowała standaryzowane rozwiązania dla napełniania w sklepach oraz dostawy zwrotnych opakowań do domów.

Digitalizacja również wspiera transformację cyrkularną. Cyfrowy Paszport Produktu umożliwi konsumentom sprawdzenie za pomocą smartfonu wszystkich informacji o danym produkcie – od miejsca wyprodukowania elementów składowych, przez środki transportu, jakimi dotarł do klienta, aż po informacje o tym, jak należy go utylizować.

Bariery na drodze do pełnej cyrkularności

Pomimo rosnącej liczby innowacyjnych rozwiązań, implementacja gospodarki obiegu zamkniętego napotyka znaczące wyzwania. Główne bariery technologiczne związane są z ograniczeniami w dostępnych technologiach recyklingu, szczególnie dla złożonych materiałów wielowarstwowych i elastycznych opakowań. Problem stanowią również wysokie koszty początkowe wdrażania systemów cyrkularnych oraz brak opłacalności ekonomicznej niektórych rozwiązań przy obecnych cenach surowców pierwotnych.

Równie istotne są wyzwania behawioralne i społeczne. Przykład InPost pokazuje te trudności – początkowo opakowania EkoBox były często zatrzymywane przez klientów „na przyszłe potrzeby”, co ograniczało liczbę cykli użycia. Dopiero kampania edukacyjna i wprowadzenie zachęt w formie eko-rabatów pozwoliły zwiększyć współczynnik zwrotów z 30% do 65% w ciągu pierwszych 12 miesięcy.

Fragmentacja rynków i różnice w systemach zbiórki między regionami dodatkowo utrudniają skalowanie rozwiązań cyrkularnych. W regionie ANZPAC jedynie 17% opakowań plastikowych jest odzyskiwanych, co oznacza, że zdecydowana większość trafia na składowiska wraz z całą zainwestowaną w nie energią i materiałami.

Przyszłość należy do cyrkularnymi modeli

Przyszłość gospodarki obiegu zamkniętego w opakowaniach będzie kształtowana przez konwergencję zaawansowanych technologii cyfrowych, w tym sztucznej inteligencji, Internetu rzeczy oraz technologii blockchain do śledzenia i zarządzania cyklem życia opakowań. Rozwój nowych materiałów biodegradowalnych, biorafowanych oraz materiałów hybrydowych łączących właściwości funkcjonalne z doskonałą recyklowalnością otworzy nowe możliwości projektowania.

Modele biznesowe będą ewoluować w kierunku konceptów „opakowanie jako usługa”, gdzie producenci zachowują własność opakowań i odpowiedzialność za ich cykl życia. Systemy abonamentowe i platformy współdzielenia będą zyskiwać na popularności, szczególnie w segmentach B2B oraz e-commerce.

Gospodarka obiegu zamkniętego w opakowaniach to nie tylko odpowiedź na presję regulacyjną, ale przede wszystkim szansa na budowanie przewagi konkurencyjnej poprzez optymalizację kosztów, redukcję ryzyka surowcowego oraz wzmocnienie wizerunku marki. Firmy, które już dziś inwestują w cyrkularne rozwiązania, będą lepiej przygotowane na wyzwania przyszłości i rosnące oczekiwania konsumentów.

Przeczytaj również: Elektromobilność w transporcie towarowym – rewolucja czy ewolucja?

Źródło informacji: akademiaesg.pl

Last Updated on 30 czerwca, 2025 by Samir Malki