OZE od podstaw
Odnawialne źródła energii, w skrócie OZE, stanowią już blisko 17 proc. ogólnego zużycia energii w naszym kraju. Niestety, wynik ten plasuje Polskę niemal na szarym końcu państw europejskich. Jakie są najpopularniejsze technologie OZE w Polsce i na świecie? Odpowiadamy na najważniejsze pytania dotyczące zielonej energii.
Temat odnawialnych źródeł energii często pojawia się w kontekście odchodzenia od surowców takich jak węgiel czy gaz. Transformacja energetyczna jest niezbędnym krokiem w kierunku zrównoważonej gospodarki – w 2019 r. sektor energetyczny odpowiadał aż za 77 proc. emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej, wynika z danych Europejskiej Agencji Środowiska. Odnawialne źródła energii są również odpowiedzią na kluczowe wyzwania gospodarcze, związane z bezpieczeństwem energetycznym. W Unii Europejskiej jest to związane z uniezależnieniem się od źródeł energii pochodzących z Rosji.
Słońce i wiatr, czyli OZE nad Wisłą
Hasło OZE najczęściej przywodzi na myśl energię pozyskiwaną ze słońca i wiatru. Do tej grupy należy również energia aerotermalna, energia geotermalną, energia hydrotermalna, hydroenergia, energia fal, prądów i pływów morskich, energia otrzymywana z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów – podpowiada ustawa o odnawialnych źródłach energii z 20 lutego 2015 r. Co dokładnie oznaczają wymienione komponenty i jaka jest ich rola w dostarczaniu energii w Polsce?
- Energetyka wiatrowa – produkowana w specjalnych turbinach, które mogą być umieszczone zarówno na lądzie (onshore wind), jak i w zbiornikach wodnych (offshore wind). Od stycznia do listopada 2023 r. jej udział w produkcji energii elektrycznej w Polsce wyniósł 13 proc. – wynika z danych Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej.
- Energetyka solarna – produkcja energii z wykorzystaniem słońca jest możliwa dzięki panelom fotowoltaicznym i kolektorom grzewczym. Metoda ta zyskuje na popularności, czego dowodem jest wzrost liczby prosumentów (osób, które produkują prąd na własne potrzeby) w Polsce z 4,5 tys. pod koniec 2015 r., do 1,3 mln we wrześniu 2023 r.
- Energetyka wodna – wytwarzana dzięki budowlom hydrotechnicznym z zespołem turbin, które wykorzystują siłę płynącej wody. Nie pozostaje jednak bez wpływu na środowisko – w niektórych warunkach rozkładająca się materia organiczna powoduje wysokie emisje metanu.
- Energia geotermalna – pozyskiwana z wody wydobytej spod powierzchni ziemi – osiąga od kilkunastu do nawet 100 stopni Celsjusza.
- Biomasa – to biodegradowalne odpady pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, które zostają przetworzone w stałe, ciekłe lub gazowe paliwa. Następnie są one spalane, aby w ten sposób uzyskać ciepło lub energię elektryczną.
OZE coraz popularniejsze w Unii Europejskiej
W 2022 r. udział energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii w Polsce osiągnął 16,9 proc. – to stosunkowo mało w porównaniu z innymi państwami UE. Średni udział OZE w Unii wynosi 23 proc. Zawyżają go głównie kraje skandynawskie. W unijnej czołówce plasuje się Szwecja z 66 proc. udziałem OZE, na który składają się zarówno energia wiatrowa i wodna, jak i ta pozyskiwana z biopaliw ciekłych i stałych. Tuż za nią znajduje się Finlandia, która z OZE pozyskuje blisko 48 proc. energii – głównie z wody, wiatru i biopaliw stałych. Na tle innych państw starego kontynentu dobrze wypadają też chociażby państwa bałtyckie na czele z Łotwą. OZE – głównie hydroenergia – stanowią tam 43 proc. zużycia energii. W całym zestawieniu za Polską plasują się jedynie Węgry, Malta, Irlandia i kraje Beneluksu.
Wyzwania stojące przed sektorem OZE
Rozwój OZE w Polsce napotyka liczne bariery, zarówno technologiczne, jak i administracyjne. Jednym z głównych wyzwań jest niestabilność regulacji prawnych, które często ulegają zmianom, wpływając na decyzje inwestorów. Problematyczna pozostaje także infrastruktura elektroenergetyczna – ograniczona przepustowość sieci i długie procedury przyłączeniowe utrudniają efektywne wykorzystanie energii z odnawialnych źródeł. Ponadto, wysokie koszty inwestycyjne oraz skomplikowane procedury uzyskiwania pozwoleń stanowią barierę dla wielu przedsiębiorców i prosumentów.
Kolejnym wyzwaniem jest integracja odnawialnych źródeł energii z krajowym systemem elektroenergetycznym. Energia pochodząca z OZE jest zmienna i wymaga zaawansowanych systemów magazynowania oraz inteligentnego zarządzania siecią, aby zapewnić stabilność dostaw. W Polsce technologia magazynowania energii dopiero się rozwija, a jej wysoka cena ogranicza szerokie zastosowanie. Dodatkowo, rozwój morskiej energetyki wiatrowej wymaga dużych inwestycji i odpowiednich regulacji, aby w pełni wykorzystać potencjał Bałtyku. Efektywne wykorzystanie OZE będzie wymagało więc dalszych działań w zakresie legislacji, modernizacji sieci i wsparcia finansowego dla innowacyjnych technologii.
Perspektywy rozwoju
Polska stoi przed wieloma możliwościami w zakresie dalszego rozwoju OZE. Kluczowe kierunki rozwoju obejmują:
- Morską energetykę wiatrową – plany budowy farm wiatrowych na Bałtyku mogą znacząco zwiększyć udział OZE w miksie energetycznym.
- Rozwój technologii magazynowania energii – inwestycje w akumulatory i wodór mogą pomóc w stabilizacji sieci.
- Liberalizację przepisów – złagodzenie regulacji dla farm wiatrowych i ułatwienia dla prosumentów mogą przyspieszyć inwestycje.
- Rozwój energii obywatelskiej – spółdzielnie energetyczne i klastry energii pozwolą na większą niezależność lokalnych społeczności.
Mimo, że sytuacja na polskim podwórku pozostawia jeszcze wiele do życzenia to ostatnie lata przyniosły sukcesywny wzrost popularności zielonej energii. Jeszcze w 2004 r. udział OZE w konsumpcji energii w Polsce wynosił zaledwie 6,9 proc. Jednak już w 2020 r. Polska spełniła zobowiązanie wobec UE zakładające osiągnięcie 15 proc. udziału energii z OZE – i to z nawiązką, bo odsetek ten wynosił już 16,1 proc..
Jakie będą kolejne kroki w kierunku zielonej transformacji? We wrześniu 2023 r. Parlament Europejski zatwierdził nowy cel, jakim jest 42,5 proc. udział OZE, jednocześnie wzywając kraje do celowania w nawet wyższy wynik wynoszący 45 proc.
Maria Jaworska-Cierniak
Źródło: akademiaesg.pl
Przeczytaj także: Ryzyka ESG – niewidzialne zagrożenie czy realne wyzwanie dla biznesu?
Last Updated on 24 lutego, 2025 by Elżbieta Wieleba