VSME – dobrowolny standard raportowania ESG dla MŚP

W dobie intensyfikacji regulacji dotyczących zrównoważonego rozwoju, rosnących oczekiwań interesariuszy oraz zmian w globalnym krajobrazie gospodarczym, MŚP stają przed dylematem: jak sprostać nowym wymaganiom w zakresie ESG, nie tracąc przy tym elastyczności operacyjnej i konkurencyjności kosztowej. Odpowiedzią na to wyzwanie może być standard VSME (Voluntary Sustainability Reporting Standard for SMEs), zaproponowany przez EFRAG pod koniec 2024 roku.

Czym jest VSME i jakie cele realizuje?

Standard VSME to propozycja ramowego podejścia do raportowania ESG, skierowana do mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Jego głównym celem jest zapewnienie skalowalności, proporcjonalności oraz dostępności metod i narzędzi, które umożliwią tym firmom nie tylko zgodność z oczekiwaniami interesariuszy, ale też realne uczestnictwo w transformacji gospodarczej ku zrównoważonemu rozwojowi.

W przeciwieństwie do pełnych standardów ESRS (European Sustainability Reporting Standards), VSME oferuje strukturę modularną, dostosowaną do stopnia dojrzałości organizacyjnej i zasobów firmy. Obejmuje on dwa poziomy: moduł podstawowy (dla podmiotów rozpoczynających przygodę z ESG) oraz moduł rozszerzony (dla firm działających w bardziej złożonych łańcuchach wartości lub narażonych na wyższe ryzyka ESG).

Cechy standardu VSME

VSME charakteryzuje się kilkoma zasadniczymi elementami, które czynią go szczególnie przydatnym dla MŚP:

• Skalowalność i proporcjonalność – struktura umożliwiająca dostosowanie zakresu raportowania do wielkości i profilu działalności firmy.
• Uproszczenie definicji i języka – minimalizacja formalności, zrozumiały przekaz i praktyczne wskaźniki.
• Zgodność z unijnymi regulacjami – ułatwia spełnienie wymogów pośrednich, wynikających np. z uczestnictwa w łańcuchach dostaw podmiotów raportujących zgodnie z CSRD.
• Wskaźniki sektorowe – dopasowanie wskaźników do branż takich jak rolnictwo, tekstylia, hotelarstwo.
• Gotowe narzędzia wdrożeniowe – szablony, przykłady, instrukcje wspierające raportowanie bez konieczności korzystania z zewnętrznej ekspertyzy.

Korzyści dla firm z wdrożenia VSME

Zmiany wprowadzone przez tzw. „dyrektywę Omnibus” zrewolucjonizowały przestrzeń raportowania ESG, zmieniając nie tylko harmonogram wdrożeń, lecz także zakres podmiotowy objęty obowiązkiem sprawozdawczości. To udział MŚP w łańcuchach dostaw większych podmiotów raportujących, rosnące zainteresowanie inwestorów oraz potrzeba strategicznego zarządzania ryzykiem ESG sprawiają, że transparentność i uporządkowane raportowanie stają się rynkowym imperatywem.

Zastosowanie standardu VSME nie jest wyłącznie technicznym działaniem, ale może przynieść mierzalne efekty biznesowe:

• Poprawę pozycji rynkowej – przejrzystość ESG zwiększa zaufanie inwestorów i klientów, co może otworzyć drogę do korzystniejszych warunków finansowania.
• Dostęp do zielonych instrumentów finansowych – zgodność z ESG staje się warunkiem uzyskania kredytów preferencyjnych, grantów czy pożyczek inwestycyjnych.
• Integrację z łańcuchami dostaw – spełnienie oczekiwań dużych kontrahentów co do przejrzystości i zarządzania ryzykiem ESG.
• Budowanie przewagi konkurencyjnej – reputacja jako podmiot zgodny z ESG może mieć kluczowe znaczenie w pozyskiwaniu nowych zleceń i partnerów.

Jak VSME upraszcza raportowanie ESG w praktyce?

Wdrażanie ESG w sektorze MŚP bywa utożsamiane z barierami – zarówno technologicznymi, jak i organizacyjnymi. Brak specjalistycznych zasobów, ograniczony dostęp do narzędzi raportowych czy niewystarczająca wiedza pracowników to czynniki często zniechęcające firmy do podejmowania działań w tym zakresie. VSME odpowiada na te trudności, oferując rozwiązania praktyczne i przystosowane do realiów mikro i małych przedsiębiorstw.

1. Ujednolicony szablon raportu – Standard dostarcza gotowy, jednolity szablon raportowania oparty o przejrzyste definicje oraz minimalny zestaw kluczowych wskaźników środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego (ESG). Firmy mogą korzystać z podejścia „wyjaśnij lub zastosuj” (ang. comply or explain), co oznacza możliwość pominięcia wskaźników, które są nieistotne z punktu widzenia danej działalności – pod warunkiem podania uzasadnienia.
2. Język dostosowany do użytkownika – W odróżnieniu od języka złożonego i często hermetycznego charakterystycznego dla dużych korporacyjnych raportów ESG, dokumentacja VSME została napisana prostym, funkcjonalnym językiem, który nie wymaga znajomości specjalistycznej terminologii. Tłumaczy nie tylko „co raportować”, ale przede wszystkim „jak i po co” – wspierając edukacyjną funkcję raportowania.
3. Wsparcie branżowe i przykłady wdrożeniowe – EFRAG planuje także stworzenie bazy przykładów wdrożeniowych, szkoleń oraz gotowych narzędzi (m.in. w formie platform cyfrowych), które pozwolą firmom realizować obowiązki raportowe bez konieczności zewnętrznego doradztwa na początkowym etapie. Przykładem może być platforma Synesgy od CRIF, służąca do oceny zgodności ESG i monitorowania postępów w czasie rzeczywistym.

Wyzwania i szanse związane z implementacją VSME

Choć VSME z założenia ma charakter uproszczony, jego implementacja w firmach MŚP nie będzie pozbawiona wyzwań. Do najważniejszych należą:

• braki kadrowe w zakresie ESG oraz ograniczenia czasowe zarządzających,
• brak dostępu do danych środowiskowych (np. dotyczących zużycia mediów czy emisji),
• niedojrzałość cyfrowa, która może utrudniać wdrożenie narzędzi do monitorowania i sprawozdawczości,
• niskie poczucie pilności – wiele firm nie dostrzega jeszcze wpływu ESG na wyniki biznesowe.

Mimo to VSME pozostaje jednym z najbardziej obiecujących kierunków rozwoju raportowania ESG w Europie. Jego struktura modularna i elastyczna pozwala firmom realizować proces raportowania stopniowo, bez przeciążenia organizacyjnego i finansowego.

VSME w perspektywie cyfryzacji i standaryzacji międzynarodowej

Zgodnie z dokumentem EFRAG, przyszłość standardu VSME będzie ściśle powiązana z jego cyfryzacją oraz integracją z międzynarodowymi standardami, takimi jak GRI (Global Reporting Initiative) czy ISSB (International Sustainability Standards Board). Oznacza to konieczność budowania mostów pomiędzy prostotą VSME a globalną porównywalnością danych niefinansowych.

1. Integracja z narzędziami cyfrowymi – Platformy typu Synesgy pozwolą nie tylko na automatyzację zbierania i monitorowania danych ESG, lecz także na analizę wskaźników w czasie rzeczywistym – co znacząco podniesie jakość i wiarygodność sprawozdawczości. Tego typu rozwiązania mają potencjał by stać się „cyfrowym bliźniakiem” ESG dla sektora MŚP.
2. Zgodność z globalnymi ramami – Zgodność ze standardami GRI i ISSB pozwoli MŚP operującym międzynarodowo na pełną spójność z oczekiwaniami globalnych partnerów i inwestorów. To zaś otwiera drzwi do współpracy z dużymi podmiotami, które coraz częściej wymagają dokumentów ESG jako warunku uczestnictwa w przetargach lub zleceniach zakupowych.

Znaczenie strategiczne: od obowiązku do przewagi konkurencyjnej

Wdrażanie standardu VSME nie powinno być postrzegane wyłącznie jako wymóg formalny czy odpowiedź na presję regulacyjną. Z punktu widzenia nowoczesnego zarządzania, jest to element strategii budowania wartości firmy – zarówno ekonomicznej, jak i społecznej. Zgodność z ESG staje się miernikiem odporności firmy, jej gotowości do innowacji oraz dojrzałości kultury organizacyjnej.

Jak wskazują badania Europejskiego Banku Inwestycyjnego, przedsiębiorstwa, które integrują zrównoważony rozwój z decyzjami strategicznymi, notują wyższą produktywność, łatwiej przyciągają talenty i są bardziej odporne na szoki rynkowe.

VSME jako katalizator transformacji w sektorze MŚP

Standard VSME wpisuje się w szerszy nurt demokratyzacji ESG – przenosząc logikę zrównoważonego rozwoju z poziomu korporacyjnego na poziom operacyjny mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Dzięki swojej elastycznej strukturze, prostemu językowi i zgodności z unijnymi regulacjami, umożliwia on firmom nie tylko lepsze zrozumienie własnego wpływu środowiskowego i społecznego, ale także aktywne zarządzanie tym wpływem w sposób proporcjonalny i efektywny kosztowo.

Dla firm, które jeszcze nie rozpoczęły raportowania ESG, VSME może stać się punktem wyjścia – a dla tych, które już wdrażają elementy zrównoważonego zarządzania – szansą na ustrukturyzowanie i uwiarygodnienie swojego podejścia. Jego popularność będzie najprawdopodobniej rosła wraz ze wzrostem presji rynkowej i regulacyjnej, a także wraz z dalszą cyfryzacją narzędzi do monitoringu ESG.

Przeczytaj również: Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ROP): nowy system, nowe wyzwania

Źródło informacji: akademiaesg.pl

Last Updated on 14 maja, 2025 by Samir Malki