Wycieki ws. pakietu Omnibus – co się zmieni w regulacjach ESG?

Komisja Europejska planuje na 26 lutego 2025 roku prezentację pakietu Omnibus – jednej z najbardziej kompleksowych reform w obszarze raportowania ESG od czasu wprowadzenia Europejskiego Zielonego Ładu. „Omnibus to optymalizacja, nie rewizja Zielonego Ładu, gwarantująca utrzymanie celu neutralności klimatycznej do 2050 roku” – podkreśla wiceprzewodniczący KE Stéphane Séjourné.

Geneza i kontekst pakietu Omnibus

Podstawowym celem zmian jest redukcja obciążeń administracyjnych o 25% dla dużych firm i aż 35% dla MŚP, przy jednoczesnym zachowaniu wysokich standardów środowiskowych. Projekt budzi jednak kontrowersje – podczas gdy przedstawiciele biznesu widzą w nim szansę na ograniczenie kosztów, organizacje pozarządowe ostrzegają przed ryzykiem rozmycia dotychczasowych standardów.

Pakiet Omnibus to inicjatywa Komisji Europejskiej mająca na celu uproszczenie i usprawnienie regulacji związanych ze zrównoważonym rozwojem. Stanowi odpowiedź na rosnące obawy dotyczące złożoności i obciążeń administracyjnych związanych z trzema kluczowymi dyrektywami:

1. Dyrektywą w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD),
2. Dyrektywą w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSDDD),
3. Rozporządzeniem w sprawie Taksonomii UE.

Oficjalna propozycja pakietu Omnibus ma zostać opublikowana 26 lutego 2025 roku, chociaż wyciekł już wstępny projekt dokumentu. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zapewniła, że pakiet nie zmieni podstawowych celów zrównoważonego rozwoju, a jedynie usprawni proces ich osiągania. Na konferencji w Budapeszcie w listopadzie 2024 roku podkreśliła: „Trzymamy się kursu. Cele są zapisane w kamieniu.”

Główne założenia i zmiany w ramach CSRD

Jedną z najważniejszych proponowanych zmian jest znaczące podniesienie progów raportowania w ramach CSRD. Według wycieku projektu, próg dla przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw miałby wzrosnąć do 450 milionów euro obrotu netto i 1000 pracowników, zastępując obecną definicję „dużego przedsiębiorstwa”. Podobnie, dla przedsiębiorstw spoza UE (third-country undertakings) próg obrotu netto miałby wzrosnąć ze 150 milionów do 450 milionów euro.

Pakiet ma również zmniejszyć obciążenia sprawozdawcze dla łańcucha wartości, szczególnie dla mniejszych firm. Proponuje się, aby podmioty objęte CSRD nie wymagały od firm nieobjętych tą dyrektywą informacji, które nie są określone w standardach ESRS do dobrowolnego wykorzystania. Wyciekły projekt przewiduje również rezygnację z opracowywania standardów raportowania specyficznych dla poszczególnych sektorów, co było wcześniej zaplanowane na czerwiec 2026 roku.

Zmiany w zakresie poświadczenia (assurance) i podwójnej istotności

Projekt dyrektywy Omnibus nie rezygnuje z wymogu ograniczonego poświadczenia raportów zrównoważonego rozwoju, ale proponuje bardziej ukierunkowane wytyczne. Komisja miałaby wydać szczegółowe wytyczne wyjaśniające niezbędne procedury, które dostawcy usług poświadczających powinni wykonać w ramach swojego zaangażowania w ograniczone poświadczenie. Jednocześnie usunięty zostałby zapis dotyczący racjonalnego poświadczenia, skutecznie zamrażając poziom weryfikacji na poziomie ograniczonego poświadczenia.

Wbrew niektórym doniesieniom medialnym, wyciekły projekt nie rezygnuje z podejścia podwójnej istotności (double materiality) w raportowaniu CSRD. Podejście to wymaga uwzględnienia zarówno istotności finansowej, jak i istotności wpływu, co jest szerszym podejściem niż standardy ISSB, które koncentrują się tylko na istotności finansowej. Utrzymanie podwójnej istotności pokazuje, że UE, mimo dążenia do uproszczeń, nie zamierza fundamentalnie zmieniać swojego podejścia do raportowania zrównoważonego rozwoju.

Kontrowersje wokół należytej staranności (CSDDD)

Najwięcej emocji budzi propozycja zastąpienia indywidualnej oceny dostawców certyfikatami regionalnymi w ramach dyrektywy CSDDD. Według Komisji Europejskiej zmiana ta może ograniczyć koszty due diligence o 30-40%. Jednak koalicja 45 organizacji pozarządowych, w tym Oxfam i ClientEarth, ostrzega, że może to osłabić ochronę praw pracowniczych w krajach Globalnego Południa. Analizy Frank Bold Association wskazują, że podniesienie progu obrotowego z 50 mln do 150 mln euro spowoduje, że 40% łańcuchów dostaw w UE uniknie obowiązku należytej staranności.

Wyciekły projekt proponuje opóźnienie początkowej zgodności z CSDDD o jeden rok, do 26 lipca 2028 roku. Jednocześnie termin przyjęcia przez Komisję ogólnych wytycznych dotyczących należytej staranności zostałby przyspieszony do 26 lipca 2026 roku, co dałoby firmom dwa pełne lata na uwzględnienie tych wytycznych przy opracowywaniu swoich środków należytej staranności.

Projekt może znacząco ograniczyć zakres wymaganej oceny ryzyka, głównie do bezpośrednich partnerów biznesowych (poziom 1). Szczegółowa ocena byłaby wymagana w odniesieniu do pośredniego partnera tylko wtedy, gdy przedsiębiorstwo posiada wiarygodne informacje sugerujące, że negatywne skutki wystąpiły lub mogą wystąpić na tym poziomie. To podejście jest zgodne z niemiecką ustawą o należytej staranności w łańcuchach dostaw (LkSG).

Wpływ na raportowanie Taksonomii UE

Wyciekły projekt dyrektywy nie odnosi się bezpośrednio do raportowania w ramach Rozporządzenia w sprawie Taksonomii UE. Reforma Taksonomii prawdopodobnie zostanie potraktowana osobno i może obejmować zmiany w raportowaniu korporacyjnych KPI, kryteriach „nie czyń poważnych szkód” (Do No Significant Harm) i wskaźniku zielonych aktywów (Green Asset Ratio).

Istnieje spekulacja, że raportowanie Taksonomii dla firm podlegających CSRD może stać się dobrowolne, choć alternatywne propozycje wzywają do ograniczenia, ale nie całkowitego wyeliminowania obowiązkowych ujawnień. Gdy zostanie opublikowany ostateczny projekt dyrektywy, Komisja prawdopodobnie zapewni większą przejrzystość co do zamiarów dotyczących raportowania Taksonomii przez podmioty raportujące CSRD, ponieważ będzie to istotne dla ich planowania zgodności.

Proces legislacyjny i perspektywy czasowe

Pakiet Omnibus znajduje się obecnie na wczesnym etapie procesu legislacyjnego UE. Propozycja oficjalnie ma zostać opublikowana 26 lutego 2025 roku, po czym zostanie skierowana do Parlamentu Europejskiego i Rady UE do przeglądu. Jest to początek długiego i złożonego procesu obejmującego szczegółowe negocjacje i dyskusje w wielu instytucjach.

Czas przyjęcia pakietu pozostaje niepewny, ale jeśli propozycja będzie podążać typową ścieżką legislacyjną, może minąć kilka lat, zanim zostanie formalnie wprowadzona. Biorąc pod uwagę złożoność regulacji dotyczących zrównoważonego rozwoju i różne priorytety państw członkowskich UE, negocjacje mogą prowadzić do znaczących korekt w ostatecznej wersji. Wyciekły projekt zakłada, że państwa członkowskie będą miały rok na transpozycję przepisów do prawa krajowego, co jest krótszym okresem niż 18 miesięcy, które miały na transpozycję oryginalnej CSRD.

Obecny harmonogram prac wygląda następująco:
26.02.2025: Oficjalna prezentacja projektu przez KE
06.2025: Pierwsze czytanie w Parlamencie Europejskim
12.2025: Głosowanie w Radzie UE
01.2026: Publikacja w Dzienniku Urzędowym UE
2025–2026: Faza przejściowa, testowanie platformy cyfrowej
Od 2027: Pełne wdrożenie zmian (XBRL, VSME)

Debata wokół pakietu Omnibus

Chociaż pakiet Omnibus ma na celu uproszczenie raportowania zrównoważonego rozwoju, już teraz wywołuje znaczne kontrowersje i debaty. Niektóre duże firmy i stowarzyszenia branżowe wyraziły obawy, że pakiet może podważyć pewność prawną poprzez potencjalne ponowne otwarcie przepisów dotyczących zrównoważonego rozwoju. Wiele przedsiębiorstw, które już zainwestowały znaczne zasoby w przygotowanie i przestrzeganie tych przepisów, obawia się, że zmiany mogą sprawić, że ich wcześniejsze wysiłki okażą się zmarnowane.

W odpowiedzi Komisja Europejska zobowiązała się do niezmieniania istoty przepisów poprzez pakiet Omnibus. W listopadzie 2024 roku przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen potwierdziła, że pakiet skoncentruje się na zmniejszeniu nakładania się i niespójności w istniejących przepisach, zachowując jednocześnie podstawową treść CSRD, CSDDD i Taksonomii UE. Oznacza to, że mimo celu pakietu Omnibus, jakim jest usprawnienie przepisów, firmy mogą oczekiwać, że podstawowe elementy istniejących przepisów pozostaną nienaruszone.

---

Przemysław Chimczak-Bratkowski

Źródło: akademiaesg.pl

Przeczytaj także: Nowe wyzwania zrównoważonej transformacji w Polsce i Europie

Last Updated on 25 lutego, 2025 by Elżbieta Wieleba