Zadbaj o bezpieczeństwo firmy i pracowników – zabezpiecz instalację elektryczną
Rocznie w Polsce dochodzi do 6-7 tys. pożarów związanych z elektrycznością, wynika ze statystyk Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej. A to tylko jedno z zagrożeń, które mogą wynikać z nieprawidłowego zabezpieczenia instalacji elektrycznej. Aż połowa przebadanych przez spółkę TIM i portal Łączy Nas Napięcie instalatorów uważa, że instalacje elektryczne Polaków nie są bezpieczne, wynika z raportu ,,Bezpieczna elektryczność. Raport o stanie bezpieczeństwa elektrycznego w Polsce”.
Z artykułu dowiesz się:
- Które elementy zabezpieczenia instalacji są obowiązkowe?
- W jaki sposób dbanie o bezpieczeństwo firmy i pracowników wpisuje się w zasady ESG?
- Jakie znaczenie dla bezpieczeństwa mają regularne szkolenia i kontrole?
Eksperci podkreślają, że na awarie i przeciążenia narażone są wszystkie instalacje elektryczne. Brak odpowiedniego zabezpieczenia zwiększa to ryzyko. W przypadku firmy taki incydent może przerwać ciągłość jej działania, doprowadzić do uszkodzenia maszyn, a nawet do utraty zdrowia lub życia pracowników czy klientów.
Zabezpieczenia są obowiązkowe w każdej instalacji
Odpowiednie zabezpieczenia chroniące przed zwarciem, przeciążeniem czy porażeniem prądem są obowiązkową częścią każdej instalacji elektrycznej. Mowa tu o wszystkich instalacjach – zarówno tych obsługujących część operacyjną firmy (np. maszyny w zakładzie przemysłowym), jak i tych w przestrzeniach biurowych czy usługowych.
Pierwszym obowiązkowym elementem zabezpieczenia instalacji jest uziemienie. Chroni ono m.in. przed pojawieniem się niebezpiecznego napięcia na metalowej obudowie uszkodzonego urządzenia elektrycznego. Uziemienie odprowadza też ładunki elektryczne w miejscach zagrożonych wybuchem (np. na stacjach benzynowych). Skuteczność ochrony trzeba regularnie sprawdzać za pomocą pomiarów tzw. rezystancji (czyli wielkości oporu na przepływ prądu) uziemienia. To ważne, ponieważ ewentualne awarie lub niesprawności mogą nie dawać żadnych objawów i ujawnić się dopiero gdy dojdzie do incydentu.
Kolejnym obowiązkowym elementem są zabezpieczenia nadprądowe i różnicowoprądowe, które odłączają dopływ prądu po wykryciu nieprawidłowości. Bezpieczniki, czyli automatyczne wyłączniki nadprądowe, odcinają energię elektryczną podłączonym do nim obwodom i urządzeniom, gdy dochodzi do zwarcia lub przeciążenia. Wyłącznik różnicowoprądowy chroni przed porażeniem i ryzykiem powstania pożaru. Odłącza on zasilanie, gdy wykryje tzw. prąd różnicowy powstający w efekcie uszkodzenia instalacji. Przepięciom wywołanym wyładowaniami atmosferycznymi i awariami w sieci zapobiegają z kolei ograniczniki przepięć. Stosuje się różne wersje tych zabezpieczeń (klasy 1, 2, 3), w zależności od występującego w sieci napięcia. Ochronę klasy 1+2 montuje się w tablicach i rozdzielnicach do ochrony instalacji elektrycznej (oraz odbiorników). Ochronniki typu 3 wykorzystuje się do zabezpieczania wrażliwych urządzeń, takich jak: bramy wjazdowe, systemy alarmowe czy komputerowe, automatyka domowa.
Bezpieczna instalacja to bezpieczni pracownicy: kontekst ESG
Stosowanie zabezpieczeń instalacji i dbanie o jej sprawność zapobiega awariom i przerwom w działaniu firmy, leży więc w interesie przedsiębiorstwa. Jako realizacja obowiązku prawnego wpisuje się też w zakres czynników zarządczych i społecznych ESG. Zapewnienie bezpiecznego miejsca pracy jest elementem respektowania praw pracownika, ochrony klientów, lokalnej społeczność i innych interesariuszy, którzy mogliby ucierpieć w wyniku ewentualnego incydentu. Aby ograniczyć ryzyko wystąpienia takiej sytuacji, firma powinna zadbać też o odpowiednie środki ochrony maszyn i ludzi. Są to m.in. sprzęty izolujące, chroniące przed przepływem prądu przez ciało człowieka. Do tej grupy zalicza się np. kleszcze i uchwyty izolacyjne do bezpieczników, narzędzia izolowane czy buty i rękawice elektroizolacyjne, nieposiadające elementów metalowych.
Warto też zabezpieczyć lub odgrodzić części instalacji za pomocą rozwiązań architektonicznych. W tym celu stosuje się przenośne ogrodzenia i płyty izolacyjne, barierki i linki, nakładki izolacyjne, tablice ostrzegawcze i siatki ochronne. Przykładem takiego fizycznego zabezpieczenia są blokady lub przesłony w gniazdkach chroniące otwory np. przed zachlapaniem. Zwłaszcza że kontakt z nimi mogą mieć nie tylko pracownicy, ale też inni użytkownicy przestrzeni w firmie, np. klienci.
Ważnym aspektem, także zbieżnym ze strategią zrównoważonego rozwoju, jest dbanie o odpowiednią jakość kupowanych i wykorzystywanych w przedsiębiorstwach urządzeń czy części instalacji. Kusząca, bo pozornie oszczędna, wydaje się opcja naprawy instalacji we własnym zakresie albo zakup tańszego, nieatestowanego sprzętu lub elementów instalacji. Zdarza się, że są one wykonane z materiałów niskiej jakości, które nie wytrzymują obciążenia i na przykład odkształcają się w wyniku oddziaływania wyższej temperatury lub płynącego dużego prądu. Aby ograniczyć ryzyko awarii, warto korzystać z produktów sprawdzonych producentów, którzy dodatkowo oferują wsparcie merytoryczne w postaci tutoriali czy szkoleń, takich jak w przypadku naszej firmy.
Maciej Żuk, Szef działu inteligentnych budynków, F&F
Jeśli firma planuje wymianę lub modernizację instalacji, może rozważyć jej integrację z inteligentnymi systemami zarządzania energią. Takie rozwiązania umożliwiają monitorowanie zużycia energii w czasie rzeczywistym oraz zdalne sterowanie urządzeniami. To przekłada się na konkretne korzyści: większą efektywność energetyczną, przedłużenie żywotności sprzętów, ograniczenie strat energii i oszczędności (prądu oraz pieniędzy). Dostępne są też rozwiązania pozwalające na szybkie wykrycie ewentualnych nieprawidłowości, np. technologia MEMS. Czujniki oparte na tym systemie wykrywają subtelne sygnały awarii. To możliwe dzięki algorytmom sztucznej inteligencji, które dokonują analizy rejestrowanych danych (amplitudy, drgań i częstotliwości).
Kluczowe elementy bezpieczeństwa – regularne kontrole i szkolenia dla pracowników
Wykorzystanie zabezpieczeń to tylko jedna strona medalu. Przyczyną awarii, zwarcia czy pożaru bywa też zły stan samej instalacji (np. nieprawidłowo dobrane przekroje przewodów) czy podłączonego do niej sprzętu. Dlatego należy regularnie dokonywać przeglądu.
Kontrole są obowiązkowe i muszą być przeprowadzane co najmniej raz na pięć lat, co wynika z art. 62 ust. 1, pkt. 1 ustawy Prawo budowlane. W przypadku obiektów przemysłowych, lokali usługowych czy miejsc użyteczności publicznej, w zależności od oceny ryzyka, elektryk dokonujący pomiarów może nakazać częstsze przeprowadzanie takich przeglądów. Zwłaszcza jeśli obiekt może być narażony na działanie czynników zewnętrznych, takich jak silne wiatry, powodzie, wyładowania atmosferyczne.
Maciej Żuk, Szef działu inteligentnych budynków, F&F
Awarie instalacji mogą być spowodowane różnymi czynnikami, a część z nich wynika z nieprawidłowego użytkowania. Chodzi np. o podłączanie zbyt wielu sprzętów do jednego źródła prądu (co skutkuje przeciążeniem instalacji) czy mechaniczne uszkodzenie przewodów elektrycznych. Dlatego stałym elementem powinny być też regularne szkolenia dla załogi: nie tylko dla osób, które działają operacyjnie (np. obsługują maszyny), ale całej kadry, w tym np. pracowników biurowych. W zakresie kursu warto uwzględnić m.in. zasady bezpiecznego korzystania z instalacji, jej elementów i sprzętów. Pracownicy powinni mieć też dostęp do instrukcji użytkowania urządzeń. Warto zadbać też o aktualność wiedzy kadry w zakresie udzielania pierwszej pomocy, na wypadek gdyby jednak zabezpieczenia zawiodły, i tego, jak w takiej sytuacji zadbać o własne bezpieczeństwo.
Przeczytaj również: Nabór na duże projekty transformacji energetycznej – 7 mld zł na inwestycje w OZE, efektywność energetyczną i ciepłownictwo
Źródło informacji: akademiaesg.pl
Last Updated on 18 czerwca, 2025 by Samir Malki