Granice aktywności arbitra: COLD BENCH vs HOT BENCH

17 lutego 2021r. z inicjatywy Polskiego Stowarzyszenia Sądownictwa Polubownego odbyła się dyskusja dotycząca granic aktywności arbitra podczas postępowania. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele środowiska arbitrażu w Polsce. Gospodarzami spotkania byli: Prezes Zarządu PSSP adw. prof. UŁ dr hab. Eligiusz Krześniak, Partner zarządzający w kancelarii Squire Patton Boggs oraz mec. Michał Kocur, Sekretarz Generalny PSSP i wspólnik Kancelarii Kocur i Wspólnicy.

Zawarte w krajowych ustawach i regulaminach arbitrażowych normy etyczne adresowane do arbitrów zawierają odniesienia do niezależności lub bezstronności arbitra. Brak doprecyzowania definicji tych pojęć wywołuje wiele pytań, w tym: czy podejmowanie prób aktywnego dojścia do prawdy przez skład orzekający może oznaczać zarzut stronniczości? czy arbiter może samodzielnie formułować sporne zagadnienia prawne? czy może,  niezależnie od stron lub nawet wbrew stronom, samodzielnego badać orzecznictwa i doktryny? czy dopuszczalne jest zadawanie pytań, które mogą pomóc jednej stronie i zaszkodzić drugiej?

Uczestnicy dyskusji zgodzili się, że stosowanie standardów etycznych wpisane jest w istotę i charakter arbitrażu.  Zwolennicy  podejścia COLD BENCH podkreślali, iż zgodnie z normami etycznymi rola arbitra winna sprowadzać się do wysłuchani stron i podjęcia oceny na podstawie przedstawionych informacji, przy jak najmniejszej ingerencji w przebieg postępowania.

Obrońcy koncepcji HOT BENCH zauważyli, iż często arbiter musi przejąć rolę lidera postępowania, by zapewnić profesjonalne i efektywne rozwiązanie sporu. Zdarza się, iż stopień przygotowania stron nie pozwala na sprawny przebieg posiedzeń. Wówczas uzasadnione jest wejście przez arbitra w rolę aktywnego prowadzącego, ukierunkowującego strony na dojście do porozumienia w sprawie.

Podczas dyskusji pojawiły się też głosy, że bierna postawa arbitra w trakcie postępowania może świadczyć o niewystarczającym zapoznaniu się z przedmiotem sporu. Niezadawanie przez niego pytań, niedążenie do wyjawienia przez strony informacji, może być odbierane negatywnie przez uczestników.

Z drugiej strony przywołano przypadki niedopuszczalnych zachowań arbitrów, takich jak złośliwe komentowanie, czy uporczywe ponawianie pytań mających na celu poprawienie sytuacji tylko jednej ze stron sporu, z naruszeniem zasady bezstronności. Podkreślono, że zachowania w sposób oczywisty łamiące standardów etyki arbitra powinno być bezwzględnie eliminowane.

Uczestnicy dyskusji zgodzili się co do faktu, iż postawa arbitra w trakcie postępowania kształtowana jest również przez jego osobowość. Jak zauważono w zależności od charakteru i sposobu bycia osoby pełniącej funkcję arbitra w danej sprawie, jego postawa będzie bardziej aktywna lub pasywna.

W podsumowaniu dyskusji podkreślono dużą zmianę roli arbitra w postępowaniu na przestrzeni kilkunastu ostatnich lat: z pozycji osób nieangażujących się w przebieg sprawy  do aktywnie działających „liderów” postępowania.

Autor:

Squire Patton Boggs

Last Updated on 1 marca, 2021 by Karolina Ampulska