Jak UE finansuje drogę ku neutralności klimatycznej?

Unia Europejska przeznacza niemal 658 miliardów euro (34% swojego budżetu na lata 2021-2027) oraz znaczną część dochodów z aukcji uprawnień do emisji na działania klimatyczne. Ta imponująca kwota stanowi największy na świecie publiczny program finansowania transformacji ekologicznej, który ma zapewnić zarówno ochronę klimatu, jak i konkurencyjność gospodarki europejskiej.

Z artykułu dowiesz się:

• Jakie fundusze UE wspierają sprawiedliwą transformację regionów zależnych od paliw kopalnych?
• W jaki sposób finansowane są innowacje i badania związane z klimatem?
• Jak UE chroni najbardziej wrażliwe grupy społeczne podczas transformacji?
• Jaki jest wpływ unijnego finansowania na działania klimatyczne poza UE

Unia Europejska stoi przed bezprecedensowym wyzwaniem transformacji całej gospodarki w kierunku neutralności klimatycznej. Nie jest to tylko kwestia zobowiązań międzynarodowych czy ambicji politycznych – to strategiczna inwestycja w przyszłość kontynentu. Przyjrzyjmy się, jak Unia planuje sfinansować tę ogromną zmianę i jakie narzędzia finansowe zostały uruchomione, aby osiągnąć cele klimatyczne.

Sprawiedliwa transformacja – wsparcie dla regionów górniczych i wysokoemisyjnych

Transformacja ekologiczna, choć konieczna, nie może odbywać się kosztem najsłabszych regionów i grup społecznych. Dlatego Unia utworzyła Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji, wart około 55 miliardów euro, który koncentruje się na obszarach najbardziej uzależnionych od paliw kopalnych.

Fundusz składa się z trzech filarów. Pierwszy to Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji z budżetem 19,7 mld euro, który ma wygenerować ponad 27 mld euro inwestycji. Środki te przeznaczone są na wsparcie MŚP, rozwój czystej energii, gospodarkę o obiegu zamkniętym oraz przekwalifikowanie pracowników z sektorów wysokoemisyjnych.Drugi filar, System sprawiedliwej transformacji w ramach InvestEU, oferuje gwarancje budżetowe mające wygenerować do 15 mld euro inwestycji w regionach najbardziej dotkniętych zmianami. Trzeci filar to Instrument pożyczkowy dla sektora publicznego, łączący 1,3 mld euro dotacji z budżetu UE z 6-8 mld euro pożyczek z Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

Innowacje i modernizacja – filary przyszłej konkurencyjności

Transformacja ekologiczna wymaga nie tylko odejścia od dotychczasowych rozwiązań, ale przede wszystkim opracowania nowych technologii. Fundusz Innowacji z budżetem około 40 mld euro na lata 2020-2030 wspiera rozwój przełomowych technologii niskoemisyjnych, takich jak wychwytywanie i składowanie CO2, magazynowanie energii czy innowacyjne procesy w przemyśle.

Równolegle działa Fundusz Modernizacyjny, który w latach 2021-2030 przeznaczy około 57 mld euro dla 10 państw członkowskich o niższych dochodach. Fundusz ten finansuje modernizację systemów energetycznych, poprawę efektywności energetycznej i wspiera sprawiedliwą transformację w regionach zależnych od węgla. Co istotne, od stycznia 2021 r. wykorzystano już 12,65 mld euro na wsparcie ponad 170 projektów w tych krajach.

Oba fundusze są finansowane z dochodów ze sprzedaży uprawnień do emisji w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami (EU ETS), co stanowi praktyczny przykład zasady „zanieczyszczający płaci” w działaniu.

Społeczny wymiar transformacji – ochrona najbardziej wrażliwych

Transformacja ekologiczna nie może zwiększać ubóstwa energetycznego i transportowego. Dlatego Unia utworzyła Społeczny Fundusz Klimatyczny z budżetem co najmniej 86,7 mld euro na lata 2026-2032. Fundusz ten będzie wspierał obywateli i firmy najbardziej odczuwających skutki nowego systemu handlu emisjami dotyczącego budynków i transportu drogowego.

Ten mechanizm ochronny pokazuje, że Unia priorytetowo traktuje nie tylko cele klimatyczne, ale również sprawiedliwość społeczną podczas transformacji. Fundusz będzie finansowany z dochodów ze sprzedaży uprawnień zarówno w ramach obecnego, jak i nowego systemu handlu emisjami.

Finansowanie badań i ochrony środowiska

Ogromne znaczenie dla powodzenia transformacji ma program Horyzont Europa z budżetem 93,5 mld euro, z czego 35% środków przeznaczonych jest na projekty związane z klimatem. Finansowanie to wspiera badania naukowe i innowacje, które pomagają przeciwdziałać zmianie klimatu, osiągać cele zrównoważonego rozwoju i jednocześnie stymulować konkurencyjność gospodarki UE.

Uzupełnieniem tych działań jest Program LIFE na rzecz środowiska i klimatu z budżetem 5,4 mld euro na lata 2021-2027. Program ten wspiera projekty związane z ochroną bioróżnorodności, gospodarką o obiegu zamkniętym oraz łagodzeniem zmiany klimatu i adaptacją do niej.

Globalne przywództwo – działania poza UE

Unia nie ogranicza swoich wysiłków do własnego terytorium. Jako największy na świecie publiczny sponsor działań klimatycznych, Unia Europejska i jej państwa członkowskie przeznaczyły w 2023 r. prawie 36,3 mld euro na pomoc krajom rozwijającym się w redukcji emisji i budowaniu odporności na skutki zmiany klimatu.

To zaangażowanie pokazuje, że Unia traktuje kwestię klimatu jako globalną odpowiedzialność i dąży do budowania międzynarodowych partnerstw na rzecz ochrony klimatu. Finansowanie to obejmuje zarówno środki publiczne (28,6 mld euro), jak i zmobilizowane środki prywatne (7,2 mld euro).

Kompleksowe podejście do finansowania klimatu

Patrząc całościowo na finansowanie działań klimatycznych przez Unię, widać, że jest to podejście wieloaspektowe i kompleksowe. Łączy ono inwestycje w technologie przyszłości z ochroną najbardziej wrażliwych regionów i grup społecznych.

Finansowanie transformacji klimatycznej nie jest dla Unii tylko kosztem, ale strategiczną inwestycją w przyszły rozwój gospodarczy, bezpieczeństwo energetyczne i pozycję konkurencyjną. Wdrażane mechanizmy finansowe odzwierciedlają zasadę, że transformacja ekologiczna musi być zarówno skuteczna, jak i sprawiedliwa.Kompleksowy system finansowania pokazuje, że Unia traktuje neutralność klimatyczną jako główny cel strategiczny nadchodzących dekad i jest gotowa zmobilizować ogromne środki, aby ten cel osiągnąć. Dla firm i obywateli oznacza to zarówno wyzwania dostosowawcze, jak i bezprecedensowe możliwości rozwoju w ramach zielonej gospodarki.

Przeczytaj także: Kwestie bezpieczeństwa priorytetem UE. Polska prezydencja ma w tym swój udział

Źródło informacji: akademiaesg.pl

Last Updated on 22 kwietnia, 2025 by Samir Malki