Czy AI pomoże agencjom rządowym w zwalczaniu oszustw i nadużyć?
Z najnowszego badania przeprowadzonego wśród ekspertów z sektora publicznego wynika, że inwestycje w sztuczną inteligencję mogą stanowić remedium na kryzys zaufania publicznego.
(17 lipca 2025 r.) Sztuczna inteligencja to strategiczne narzędzie nie tylko dla biznesu, ale też dla wszelkiego rodzaju oszustów. Rosnąca skala wyłudzeń i nadużyć skutkuje stratami dla budżetu oraz utratą zaufania do agencji rządowych. Specjaliści z administracji rządowej nie dają jednak za wygraną i zamierzają korzystać z tych samych technologii w celu uodpornienia systemów na działania oszustów. To kluczowe wnioski z najnowszego globalnego badania przeprowadzonego przez Coleman Parkes oraz SAS, lidera w dziedzinie danych i sztucznej inteligencji, Trust and transparency: Combating fraud to maximize public program efficiency.
Obszary, w których według respondentów zachodzi obecnie najwięcej oszustw, to: płatności, zarządzanie tożsamością, podatek dochodowy od osób fizycznych, świadczenia i usługi socjalne, oraz podatek dochodowy od podmiotów prawnych. Dość podobnie rysuje się czołówka obszarów, w których w ciągu najbliższych pięciu lat ma jeszcze wzrosnąć skala przestępstw: 54% respondentów wymienia tutaj obszar płatności, 51% – zarządzanie tożsamością, 40% – świadczenia i usługi socjalne, 39% – podatek dochodowy od osób fizycznych, 37% – podatek dochodowy od podmiotów prawnych.
„Może się wydawać, że przestępcy posługujący się sztuczną inteligencją, nieograniczeni przez żadne regulacje, znajdują się w komfortowym położeniu” – powiedział Shaun Barry, Global Director, Risk, Fraud and Compliance Solutions w SAS. „Badanie wskazuje jednak, że znajdujemy się w punkcie zwrotnym, ponieważ rządy na całym świecie przygotowują duże inwestycje w rozwiązania AI i GenAI, w celu przeciwdziałaniu nadużyciom i odbudowania zaufania obywateli do inicjatyw publicznych”.
Prawie wszystkie agencje rządowe odnotowują nadużycia finansowe wykorzystujące AI
Organizacje sektora publicznego na całym świecie stoją w obliczu rosnącego kryzysu związanego z oszustwami, marnotrawstwem i nadużyciami (fraud, waste and abuse, FWA), który pochłania środki z budżetów rządowych i uderza w zaufanie publiczne. Spośród 1100 ankietowanych ekspertów ds. nadużyć, prawie wszyscy stwierdzili, że ich agencje były celem ataków zrealizowanych z wykorzystaniem narzędzi AI, a 70% zaobserwowało wzrost tych zdarzeń w ciągu ostatnich pięciu lat.
Oszuści wykorzystują AI do generowania syntetycznych tożsamości, tworzenia hiper-spersonalizowanych kampanii phishingowych i projektowania złośliwego oprogramowania o coraz mniejszej wykrywalności. Narzędzia te analizują ogromne zbiory danych, aby naśladować ludzkie zachowanie, fałszować dokumenty i wykorzystywać luki w zabezpieczeniach w czasie rzeczywistym. Te działania przyczyniają się do ogromnych strat finansowych – ankietowani szacują, że wyeliminowanie tego typu oszustw mogłoby skutkować oszczędnościami na poziomie 16% ich budżetów. Poza stratami budżetowymi, aż 96% respondentów stwierdziło, że działania z zakresu FWA negatywnie wpływają na zaufanie społeczne do ich agencji i ich działalności.
Agencje rządowe definiują przeszkody w walce z nadużyciami
Pomimo tego, że 85% respondentów wymieniło walkę z oszustwami jako jeden z pięciu kluczowych priorytetów operacyjnych, agencjom w dużej mierze brakuje zasobów, aby skutecznie podejść do tego zadania. Co więcej, tylko 1 na 10 podmiotów posiada niezbędne narzędzia i zasoby potrzebne do przeciwdziałania nadużyciom, a prawie jedna trzecia boryka się ze znacznymi ograniczeniami zasobów. Wśród wyzwań respondenci wymieniali też brak kompetencji analitycznych (48%) i odpowiednich technologii (40%) oraz ograniczenia budżetowe(24%).
Wdrożenie AI i GenAI pomoże zwiększyć skuteczność działań prewencyjnych
Obecne wskaźniki wdrożenia sztucznej inteligencji są stosunkowo niskie, przy czym 52% ankietowanych wykorzystuje już tę technologię do zwalczania nadużyć, a 28% korzysta w tym celu z GenAI. Badanie wykazuje też, że popularność wykorzystania analizy sieciowej (network analysis) do wykrywania oszustw ma wzrosnąć z 32% do 87% w ciągu dwóch lat. Z kolei 97% respondentów oczekuje wykorzystania w tym celu w ciągu najbliższych dwóch lat GenAI, w tym danych syntetycznych, dużych modeli językowych i cyfrowych bliźniaków.
Wśród tych instytucji, które już wykorzystują sztuczną inteligencję do walki z FWA, prawie 40% wymienia jako korzyści lepszą priorytetyzację alertów o oszustwach i szybszą identyfikację nadużyć w większych ilościach. Najczęściej wymienianą korzyścią (57%) jest przy tym większa wydajność personelu. Odpowiedzi te są zbieżne z wynikami osobnego globalnego badania dotyczącego sztucznej inteligencji i produktywności sektora publicznego, w którym większość respondentów przyznała, że sztuczna inteligencja będzie miała znaczący lub krytyczny wpływ na poprawę produktywności w ich organizacji w ciągu najbliższych trzech lat.
Zwiększenie zaufania obywateli wymaga również odpowiedzialnego korzystania ze sztucznej inteligencji. Agencje rozumieją, że ludzki nadzór ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia integralności programów i ochrony obywateli przed niezamierzonymi szkodami. Wśród trzech największych wyzwań, rządowych specjalistów ds. zwalczania nadużyć finansowych znalazły się prywatność i bezpieczeństwo (48%) oraz zapewnienie, że organizacja korzysta z rozwiązań AI w sposób odpowiedzialny (43%).
Badanie zawiera również rekomendacje od firmy SAS – lidera w dziedzinie oprogramowania do zwalczania oszustw – oraz rzeczywiste przykłady zastosowania AI do przeciwdziałania nadużyciom. Raport z badania Trust and transparency: Combating fraud to maximize public program efficiency dostępny jest pod tym linkiem: https://www.sas.com/en/offers/trust-and-transparency.html.
Last Updated on 17 lipca, 2025 by Anastazja Lach