OCHRONA KNOW-HOW czyli o tym, jak istotne są umowy NDA

Przedsiębiorstwa, oprócz ruchomości lub nieruchomości, posiadają także zasoby niematerialne. Takim zasobem może być know-how. Światowe firmy technologiczne prowadzą nieustanny wyścig o to, aby zdobyć jak najlepszy know-how, którego wartość czasem znacznie przewyższa wartość produktów i urządzeń. Przykładami takich firm mogą być Asseco czy Amazon. Dzięki działaniom na międzynarodowych rynkach, tego typu firmy zbierają wszechstronne, unikalne doświadczenia, które tworzą know-how. Z pewnością stanowi to wartość dodaną dla ich klientów.

Know-how – czym jest?

W polskim porządku prawnym nie istnieje żadna ścisła definicja tego pojęcia. W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 5a ust. 34 lit. c) można odnaleźć jedynie wzmiankę, która definiuje know-how jako: „równowartość udokumentowanej wiedzy (informacji) nadającej się do wykorzystania w działalności przemysłowej, naukowej lub handlowej (know-how)”. Kolejny artykuł tej samej ustawy (art. 29 ust. 1 pkt 1)) wskazuje, iż know-how to „informacje związane ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej”.

Biorąc pod uwagę powyższe, aby dane informacje mogły być określone jako know-how, muszą spełniać warunki takie jak: niejawność, istotność dla procesu wykonywania usługi lub produkcji, oraz odpowiednie udokumentowanie.

Know-how a tajemnica przedsiębiorstwa

Know-how pojawia się często w kontekście tajemnicy przedsiębiorstwa. Pojęcia te mają wiele elementów wspólnych, nie powinny być jednak używane jako synonimy. Tajemnica przedsiębiorstwa jest pojęciem szerszym. Nie każda informacja, która jest chroniona jako tajemnica przedsiębiorstwa, podlega ochronie jako know-how. Tajemnica przedsiębiorstwa (oprócz know-how) obejmuje również takie informacje, jak stan majątkowy przedsiębiorstwa czy jego zobowiązania finansowe. Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa nie należy do rzadkości.

Tajemnica przedsiębiorstwa została zdefiniowana w art. 11 ust. 2 Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jako „informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.”.

Jak chronić know-how?

Bez wątpienia jedną z podstawowych zasad, którymi powinien kierować się przedsiębiorca, zwłaszcza w branży technologicznej lub produkcyjnej, powinna być ochrona informacji handlowych, finansowych, o strategiach firmy, bazach danych klientów itp. Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa, a zwłaszcza know-how, pozwala na utrzymanie przez przedsiębiorstwo określonej pozycji na rynku i przewagi względem konkurencji. Kluczowe jest odpowiednie zarządzanie bazą informacji, np. o klientach i wykorzystywanie informacji na temat ich zachowań, które może znacząco wpłynąć na przewagę nad konkurującymi przedsiębiorstwami. W przypadku firm technologiczno-produkcyjnych na proces produkcyjny składa się doświadczenie, wiedza i nakłady, które pozwalają przedsiębiorcy wykorzystywać informacje w unikatowy sposób. Nie budzi więc zdziwienia fakt, że przedsiębiorcy chcą chronić tego typu informacje.

Ujawnienie informacji jako czyn nieuczciwej konkurencji

Ujawnienie know-how, tajemnicy przedsiębiorstwa bez zgody przedsiębiorcy będzie traktowane jako czyn nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z art. 23 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przewidziana jest w tym wypadku kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat. W zależności od okoliczności dokonania czynu nieuczciwej konkurencji sąd będzie mógł ponadto nakazać osobie, która ten czyn popełniła, naprawienie szkody czy zakazać zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu czy prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Przedsiębiorca ma również możliwość dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych, na podstawie art. 415 Kodeksu cywilnego (każdy, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia).

Non-disclosure agreement – co to jest?

Najważniejszą kwestią z zakresu ochrony know-how jest zadbanie o bezpieczeństwo obrotu informacji wewnątrz i na zewnątrz firmy. Zazwyczaj w tym celu zawierane są odpowiednie postanowienia, m.in. w umowach cywilnoprawnych, odrębne umowy o zachowaniu poufności (tzw. non-disclosure agreement – NDA). Umowy tego rodzaju mają na celu uszczegółowienie wzajemnych obowiązków w kontekście przekazywania informacji poufnych. W spółkach przemysłowych oraz technologicznych, dostęp do informacji poufnych najczęściej ma pewna grupa pracowników zatrudniona na podstawie umów o pracę lub umów cywilnoprawnych (umowa-zlecenie bądź umowa o dzieło). Informacje poufne są wykorzystywane przez te osoby np. w celu prowadzenia prac nad nowymi technologiami. Często dochodzi również do współpracy kilku firm w ramach jednego przedsięwzięcia.

Istotne elementy umowy NDA

Nie istnieje żaden konkretny wzór umowy NDA. Często treść takiej umowy zależy od podmiotu, z którym jest zawierana, czy też od konkretnego projektu.

Umowa NDA powinna przede wszystkim zawierać odpowiednio opisany kontekst jej zawarcia, który najczęściej pojawia się w preambule.

W tego typu umowie powinno zostać zdefiniowane, czym są informacje poufne. Często w takiej umowie można znaleźć odniesienie do art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Strony jednak mogą również rozszerzyć te definicje. Umowa powinna wskazywać, jakie informacje nie będą objęte obowiązkiem zachowania poufności, a także rozstrzygać, czy obowiązek zachowania poufności dotyczy tylko jednej, czy też obydwu stron umowy.

W umowie NDA powinno znaleźć się postanowienie, które uprawnia stronę otrzymującą poufne informacje do ich przekazania np. pracownikom lub współpracownikom. Niezbędnym elementem jest również określenie, na jak długo strony umowy będą związane obowiązkiem zachowania poufności. Innym, istotnym elementem umowy NDA są postanowienia dotyczące kar umownych. Zdarza się, że w praktyce udowodnienie wysokości szkody jest bardzo trudne. Zastrzeżenie takiej kary zwalnia z obowiązku wykazywania jakiejkolwiek szkody w ujawnieniu informacji poufnej. Co więcej, strony mogą w umowie NDA zastrzec uprawnienie do dochodzenia odszkodowania ponad zastrzeżone kary umowne, jeśli szkoda przewyższy wartość nałożonej kary.

Spółki przemysłowe i technologiczne powinny pamiętać o zawieraniu umów NDA. Wystąpienie z inicjatywą zawarcia takiej umowy ma głównie walor informacyjny, iż przekazywane informacje powinny być chronione. Przede wszystkim jednak, dzięki zawarciu takiej umowy, można zapobiec ewentualnym naruszeniom, a w wypadku naruszenia know-how – skutecznie dochodzić roszczeń odszkodowawczych.

Autor:

Monika Gaczkowska, associate, WOLF THEISS

Last Updated on 2 lutego, 2021 by Karolina Ampulska