WYSPECJALIZOWANE SĄDY DS. IP – czy branża IT ich potrzebuje?

Kilka miesięcy temu zostało wprowadzone do kodeksu postępowania cywilnego postępowanie odrębne w sprawach własności intelektualnej. Nowe regulacje weszły w życie 1 lipca 2020 r. To odpowiedź na liczne postulaty przedsiębiorców, przedstawicieli organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi oraz doktryny, dotyczące wprowadzenia wyspecjalizowanych sądów w zakresie własności intelektualnej, wobec daleko idącej specyfiki spraw z tego zakresu i ich liczby. Wprowadzone zmiany mają doprowadzić do przyspieszenia i poprawienia merytorycznej jakości tego typu spraw, a także ujednolicenia orzecznictwa. Czy faktycznie tak się stanie, to pokaże praktyka. Zmiany znacząco wpłyną na podmioty działające w różnych branżach, np. IT, dla których prawo własności intelektualnej bezsprzecznie stanowi istotny element prowadzenia biznesu.

Jakie sprawy trafiają do nowych sądów?

Kwestię tę wyjaśnia wprowadzone pojęcie „spraw własności intelektualnej”. Do nowych, wyspecjalizowanych sądów trafiają nie tylko sprawy dotyczące praw własności przemysłowej oraz praw autorskich i praw pokrewnych, ale również sprawy dotyczące innych praw na dobrach niematerialnych, sprawy dotyczące zwalczania i zapobiegania nieuczciwej konkurencji oraz sprawy dotyczące ochrony dóbr osobistych (w określonych przypadkach). Co istotne, aby wniesiona do sądu sprawa uzyskała charakter „sprawy własności intelektualnej”, nie musi dojść do naruszenia prawa na etapie wytaczania powództwa. Przepisy jednoznacznie wskazują, że ilekroć mowa o naruszeniu praw własności intelektualnej, należy przez to rozumieć także już samo zagrożenie takim naruszeniem (art. 479⁹⁴ kodeksu postępowania cywilnego).

Gdzie złożyć pozew w sprawie własności intelektualnej?

Sądami, które rozpatrują sprawy własności intelektualnej, są Sądy Okręgowe w Warszawie, Gdańsku, Poznaniu, Katowicach i Lublinie. Powołano też dwa sądy apelacyjne – w Warszawie i w Poznaniu. Szczególne kompetencje ma teraz Sąd Okręgowy w Warszawie: jest on wyłącznie właściwy w sporach dotyczących m.in. programów komputerowych i tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym – a więc będzie trafiała tam większość sporów dotyczących branży IT.

Wraz ze wzrostem znaczenia programów komputerowych w obrocie gospodarczym, wzrasta również potrzeba ich należytej ochrony przed naruszeniami. Efekt prac programisty może być traktowany jako utwór, a w rezultacie będzie podlegać ochronie prawnej. Wyroki wydawane na gruncie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych są niejednoznaczne. Wyspecjalizowany sąd jest szansą na poprawienie jakości orzecznictwa oraz usprawnienie postępowań.

Reprezentacja przez profesjonalnego pełnomocnika

Kolejną zmianą jest wprowadzenie w sprawach własności intelektualnej obowiązkowego zastępstwa stron przez adwokatów, radców prawnych lub rzeczników patentowych. Jest to tzw. przymus adwokacko-radcowski. Nie dotyczy on postępowań, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza dwudziestu tysięcy złotych oraz spraw o mniejszym stopniu zawiłości, jeśli sąd zwolni stronę z obowiązkowego zastępstwa.

W konsekwencji, podmioty z branży IT mogą liczyć na profesjonalną pomoc pełnomocników specjalizujących się w sprawach z zakresu własności intelektualnej. Wprowadzona zmiana zasługuje na aprobatę, ponieważ sprawy z zakresu własności intelektualnej czy też zagadnień z zakresu IT są zazwyczaj sprawami bardzo skomplikowanymi.

Szczególne instrumenty prawne

W ramach postępowania odrębnego w zakresie własności intelektualnej zostały wprowadzone następujące instrumenty prawne służące zabezpieczeniu lub uzyskaniu dowodów: wniosek o zabezpieczenie dowodu, wniosek o wyjawienie lub wydanie środka dowodowego, wezwanie do udzielenia informacji.

Zabezpieczenie środka dowodowego w sprawach przed sądami ds. własności intelektualnej może powodować skojarzenia z zabezpieczeniem dowodu na podstawie art. 310 kodeksu postępowania cywilnego. Ten nowy środek ma służyć pozyskaniu dowodów potwierdzających fakt naruszenia praw własności intelektualnej, których uzyskanie w inny sposób niż od naruszyciela byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione. Celem wprowadzonej regulacji ma być jedynie fizyczne pozyskanie materiału, z którego będzie mógł zostać przeprowadzony dowód. Przedmiotem sporu może być np. program komputerowy zabezpieczony hasłem, stworzony przez kilka osób. Taki program mógłby być modyfikowany w trakcie postępowania przez jednego z autorów poprzez usuwanie fragmentów innych osób. Wnioskujący o zabezpieczenie środka dowodowego będzie musiał uprawdopodobnić istnienie roszczenia, uprawdopodobnić posiadanie interesu prawnego w zabezpieczeniu środka dowodowego, określić środek dowodowy i sposób jego zabezpieczania.

Z kolei wniosek o wyjawienie lub wydanie środka dowodowego może wnieść powód, który uprawdopodobnił swoje roszczenie, żądając, aby pozwany wyjawił lub wydał środek dowodowy, którym dysponuje, w szczególności dokumenty finansowe i handlowe.

Wprowadzone przepisy uregulowały również wezwanie do udzielenia informacji (roszczenie informacyjne). Mechanizm ten regulowany był dotychczas w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz w ustawie prawo własności przemysłowej.

Na wniosek uprawnionego, który wykazał wiarygodne okoliczności wskazujące na naruszenie, sąd może przed wszczęciem postępowania w sprawie o naruszenie lub w jego toku, aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji, wezwać naruszającego do udzielenia informacji, jeżeli jest to niezbędne dla dochodzenia roszczenia. Wezwanie do udzielenia informacji może dotyczyć: informacji o firmie, miejscu zamieszkania lub siedzibie i adresie producentów, wytwórców, dystrybutorów, dostawców oraz innych poprzednich posiadaczy, od których lub na rzecz których nastąpiło nabycie lub zbycie towarów, korzystanie z usług lub ich świadczenie, jak również przewidywanych hurtowników i detalistów tych towarów lub usług; informacji o liczbie wyprodukowanych, wytworzonych, wysłanych, otrzymanych lub zamówionych towarów lub świadczonych usług, jak również o cenach otrzymanych w zamian za towary lub usługi oraz w szczególnie uzasadnionych okolicznościach innych informacji, które są niezbędne do wykazania wysokości roszczenia.

Podsumowanie

Od lipca ubiegłego roku sprawy z zakresu własności intelektualnej są rozpatrywane wyłącznie przez specjalnie powołane do tego sądy. Powstał sąd techniczny w Warszawie, który zajmuje się najbardziej skomplikowanymi sprawami z zakresu IT. Zmiany w sądownictwie są niewątpliwie potrzebne, jednak niektóre wprowadzone przepisy budzą wątpliwości. Liczba wprowadzonych sądów jest niewielka. Sąd do spraw własności intelektualnej nie powstał np. w Krakowie czy we Wrocławiu – jednych z największych miast, w których działa wiele spółek technologicznych, i w których istnieją duże ośrodki sądowe. Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiedziało, że lista sądów do spraw własności intelektualnej może się stopniowo wydłużać, jednak nie wiadomo jeszcze, kiedy dokładnie to nastąpi. Omawiane przepisy są niewątpliwie dobrym krokiem i mogą przyczynić się do poprawy szybkości i sprawności rozstrzygania postępowań dotyczących własności intelektualnej. Zagadnienia z branży IT często należą do bardzo skomplikowanych. Dzięki nowej strukturze w sądach przedsiębiorstwa z branży IT będą mogły skuteczniej chronić swoje prawa.

Autor:

Monika Gaczkowska, associate, WOLF THEISS

Last Updated on 2 marca, 2021 by Karolina Ampulska