Szanse i bariery rozwoju transportu szynowego: głos branży, ekspertów i prawa

Podczas drugiego panelu XVI edycji konferencji „Infrastruktura Polska i Budownictwo” eksperci dyskutowali o inwestycjach kolejowych i transporcie szynowym. Cieszy znaczący wzrost nakładów na kolej dzięki środkom z KPO, rozpoczęcie prac budowlanych w ramach CPK oraz perspektywa uruchomienia 3 i 4 linii metra w Warszawie. Wyzwaniem pozostają, zarówno w Polsce, jak i w Europie, przewozy towarowe, które przegrywają z transportem drogowym.

Moderator Maciej Ziomek, Lider Doradztwa w sektorach Transportu i Infrastruktury oraz partner firmy EY Polska poprosił o podsumowanie osiągnięć sektora w ostatnim roku oraz nakreślenie nadchodzących wyzwań Prezesa Zarządu Fundacji „Pro Kolej”, dra Jakuba Majewskiego. Prelegent podkreślił, że w ujęciu rocznym na kolei można oceniać jedynie efekty prac utrzymaniowych, na które składają się m.in. likwidowanie ograniczeń prędkości oraz kompleksowe wymiany nawierzchni, dzięki którym udało się skrócić czasy przejazdów. Wskazał również na wzrost liczby podróżnychwybierających kolej, który jest widoczny od kilku lat. Wyzwaniem dla Polski i całej Europy będą przewozy towarowe. „Po raz pierwszy w historii Polskie Linie Kolejowe więcej zarobiły na stawkach dla ruchu pasażerskiego niż towarowego” – zaznaczył dr Jakub Majewski.

Marcin Mochocki, Dyrektor ds. realizacji inwestycji, Członek Zarządu PKP Polskie Linie Kolejowe zwrócił uwagę, że na realizację inwestycji z funduszu KPO pozostał rok. W ostatnich 14 miesiącach PKP ogłosiły przetargi na 30 miliardów złotych. Wyzwaniem będzie zakończenie programu KPO, gdyż brakuje wiedzy, dotyczącej tego, do kiedy de facto mogą być prowadzone te inwestycje. Marcin Mochocki odniósł się również do problemów kolei towarowej. Jego zdaniem przeszkodą nie jest przepustowość kolei, a stawki ustalane w regulacjach prawnych.

Prace nad CPK przechodzą z fazy przygotowań do fazy realizacji robót budowlanych. Dyrektor Biura Wdrażania Strategii i Planowania Podprogramu Kolejowego Centralnego Portu Komunikacyjnego, Michał Jasiak podkreślił, że będzie to duże wyzwanie dla rynku – liczba przetargów będzie znacząca. Aby usprawnić ten proces, utworzono Forum Dialogu Technicznego, składające się z 13 grup roboczych. Forum to forma komunikacji spółki Centralny Port Komunikacyjny z branżą kolejową – ma ono pomóc w określeniu kluczowych wyzwań i opracowaniu najlepszych rozwiązań w procesie inwestycyjnym budowy kolei dużych prędkości w Polsce. Rząd przyjął również plan finansowy dla CPK: w 2026 roku – 10 mld zł, w 2027 – 14 mld zł, a w 2028 – 15 mld zł. Priorytetem jest odcinek Warszawa–Łódź, ponieważ zakładane jest oddanie go do eksploatacji w 2032 r., równolegle z nowym lotniskiem.

Przechodząc do Metra Warszawskiego, dr inż. Jerzy Lejk, Prezes Zarządu spółki,zaczął od przypomnienia, że Metro to młoda, 30-letnia organizacja. W 2024 r. przewieziono ponad 200 mln pasażerów. Łącznie zbudowano 82 km tuneli, w tym 36 km nowoczesnymi metodami. W tym momencie horyzont czasowy rozbudowy metra został zakreślony do 2050 roku, zaplanowano budowę 3 i 4 linii. Trasa nowej, trzeciej nitki ma przebiegać ze stacji Stadion Narodowy w kierunku Gocławia i dalej pod Wisłą na Mokotów, kończąc się przy PKP Żwirki i Wigury. Czwarta linia metra ma łączyć Tarchomin z Wilanowem.

Podczas dyskusji nie zabrakło też głosu środowiska prawniczego. Duże inwestycje infrastrukturalne często wymagają zmiany umowy w zakresie np. czasu na ukończenie, co stanowi wyzwanie dla wykonawców i zamawiających. Dr Hubert Wysoczański, partner i adwokat z kancelarii SSW Law & Beyond zwrócił uwagę na możliwości obecnego instrumentarium prawnego, szczególnie prawa zamówień publicznych (dalej PZP). „PZP nakazuje opisać przedmiot zamówienia w sposób jasny, precyzyjny, szczelny, a w przypadku skomplikowanych, wielomilionowych, długoterminowych kontraktów złożonych technologicznie to nie jest możliwe” – tłumaczył ekspert. W zawieranych kontraktach są zwykle klauzule zmiany, które umożliwiają w trakcie realizacji inwestycji, jeśli wszyscy uczestnicy procesu widzą taką konieczność, dostosowanie umowy do nowych okoliczności. Można też skorzystać z art. 455 ust. 2 PZP. Oprócz pewnych limitów wartościowych, przepis nie przewiduje żadnych innych przesłanek. Dr Hubert Wysoczański wskazał na drugi aspekt, jakim jest trend związany z ochroną europejskiego łańcucha dostaw. W wyroku TSUE z 22 października 2024 r. w sprawie C-652/22 „Kolin” i wyroku z 13 marca 2025 r. w sprawie C-266/22 „Qingdao” Trybunał wskazał, że wykonawcy spoza UE i z krajów, które nie mają podpisanej umowy o zamówieniach publicznych, nie mogą oczekiwać identycznego traktowania jak firmy z Unii Europejskiej lub krajów związanych odpowiednią umową. W sytuacji, gdy nie istnieją szczegółowe regulacje, o dopuszczeniu decyduje podmiot składający zamówienie publiczne. Wyrok „Kolin” zastosowały PKP PLK przy inwestycji Białystok–Ełk.

Moderator Maciej Ziomek spytał panelistów o realizację agendy cyfrowej. Krzysztof Celiński, Przewodniczący Rady Przewoźników z PKP Polskie Linie Kolejowe zapowiedział, że 1 października 2025 r. zostanie wdrożony system elektronicznej rejestracji i wydawania ostrzeżeń doraźnych, najpierw w wersji papierowej, potem elektronicznej. Drugim ważnym ułatwieniem będzie dostęp do dokumentacji przedprojektowej na specjalnej platformie, co ułatwi przewoźnikom jej opiniowanie. Marcin Mochocki dodał, że dla PKP PLK konieczne jest wdrożenie AI w administracji, gdyż dużym problemem jest dzielenie się wiedzą w organizacji. Dr inż. Jerzy Lejk podkreślił, że w Metrze Warszawskimsą dwie grupy systemów. Pierwsza grupa to systemy, które są związane z prowadzeniem ruchu pociągów. Druga grupa to zarządzanie przedsiębiorstwem, które wykonuje dwie funkcje: przewozy i funkcję inwestora zastępczego. Będąc przedsiębiorstwem zaliczanym do infrastruktury krytycznej, Metro dysponuje uzbrojonymi formacjami ochrony, które pozwalają na szybkie i skuteczne identyfikowanie zdarzeń oraz podejmowanie interwencji.

„Najpierw zwijaliśmy kolej, potem modernizowaliśmy, teraz rozbudowujemy” – podsumował dr Jakub Majewski.

Moderatorem był Maciej Ziomek, Lider Doradztwa w sektorach Transportu i Infrastruktury, Partner, EY Polska. Udział w dyskusji wzięli: Krzysztof Celiński, Przewodniczący Rady Przewoźników, PKP Polskie Linie Kolejowe, Michał Jasiak, Dyrektor Biura Wdrażania Strategii i Planowania Podprogramu Kolejowego, Centralny Port Komunikacyjny, dr inż. Jerzy Lejk, Prezes Zarządu, Metro Warszawskie, dr Jakub Majewski, Prezes Zarządu, Fundacja Pro Kolej, Marcin Mochocki, Członek Zarządu, Dyrektor ds. realizacji inwestycji, PKP Polskie Linie Kolejowe, dr Hubert Wysoczański, Partner, Adwokat, SSW Law & Beyond.

Last Updated on 14 kwietnia, 2025 by Samir Malki