Równość i przedsiębiorczość: Marta Życińska, dyrektorka generalna polskiego oddziału Mastercard Europe o wspieraniu kobiet na najwyższych stanowiskach
Co powoduje brak awansów większej liczby kobiet na najwyższe stanowiska?
Udział kobiet na stanowiskach kierowniczych w Polsce przedstawia się dość optymistycznie – wynosi 43%, podczas gdy średnia w Unii Europejskiej to 35% – wynika z danych Polskiego Instytutu Ekonomicznego za 2023 rok. Inaczej jest jednak w przypadku najwyższych stanowisk w firmach. Według tego samego źródła, reprezentacja kobiet w zarządach spółek giełdowych oscyluje wokół 24% (średni wskaźnik dla UE to 32%). Dane 30% Club Poland pokazują, że na koniec 2022 r. udział kobiet w zarządach i radach nadzorczych w 140 największych spółkach notowanych na warszawskiej giełdzie wyniósł tylko 17%. Co więcej, tempo zmiany tego wskaźnika jest niepokojąco wolne – wzrost zaledwie 0,6 pp. względem roku poprzedniego. Możemy upatrywać wiele przyczyn takiej sytuacji, które mają swoją genezę także w czynnikach społeczno-kulturowych i wciąż występującej dyskryminacji kobiet w biznesie i na rynku pracy. W badaniu 30% Club na przykład, 55% respondentów zauważa, że wymagania stawiane wobec kobiet są wyższe niż wobec mężczyzn na równorzędnych stanowiskach. Wyniki naszych badań także uwydatniły potrzebę wspierania równości płac i przedsiębiorczości wśród kobiet oraz przeciwdziałania stereotypowemu postrzeganiu roli kobiet w społeczeństwie. Problemem nie jest brak wiedzy czy kompetencji, ale kwestia norm i oczekiwań społecznych, jak również brak mechanizmów regulacyjnych, które będą wspierały np. powrót kobiet do pracy po urodzeniu dziecka. Istotną rolę w poprawie sytuacji mogą odegrać miejsca pracy i organizacje społeczne. Jedna ze zmian powinna dotyczyć wzmacniania u kobiet poczucia pewności zawodowej i stymulowania wśród nich przedsiębiorczości – po to, aby kobiety odważniej konkurowały na rynku pracy i były nastawione na przejmowanie najwyższych stanowisk w firmach.
Czy luka płacowa istnieje, a jeśli tak, to gdzie jest ona najmocniej widoczna?
Według danych Eurostatu za 2023 r., luka płacowa między kobietami i mężczyznami w krajach Unii Europejskiej wynosi około 13% i przez ostatnie dekady zmniejszyła się minimalnie. Polska na tym tle wypada nieco pozytywniej, z różnicą wynagrodzeń na poziomie 4,5%, co jednak, według niektórych ekspertów, może nie odzwierciedlać realnych rozmiarów problemu. Sytuacja finansowa kobiet może być trudniejsza nie tylko ze względu na dyskryminację płacową, ale także z tego powodu, że kobiety częściej niż mężczyźni pracują w zawodach i branżach słabiej opłacanych, są niedoreprezentowane w grupie stanowisk kierowniczych, a z powodu obowiązków rodzicielskich częściej pracują na część etatu oraz mają dłuższe przerwy w pracy zawodowej, chociażby ze względu na urlopy macierzyńskie i rodzicielskie. To wszystko przekłada się na różnice w wynagrodzeniach, jak również rozwój kariery zawodowej, wreszcie na poczucie niezależności finansowej i osobistej kobiet. W naszym badaniu, 37% ankietowanych Polek przyznało, że nierówności zarobkowe negatywnie oddziałują na dobrobyt finansowy kobiet. To jeden z najsłabszych wyników w Europie. Co więcej, odpowiedzi respondentek zwróciły również uwagę na inny problem – zdaniem Polek ani pracodawcy, ani państwo nie robią wystarczająco dużo, aby poprawić tę sytuacje. Tylko 29% Polek ma poczucie, że ich miejsca pracy dbają o korzystną politykę wspierającą budowanie niezależności finansowej kobiet – mowa tu np. o równości płac, ułatwianiu dostępu do doradców finansowych czy ustalaniu korzystnych zasad emerytalnych. W Mastercard luka płacowa nie występuje. W tym celu corocznie badamy poziom wynagrodzeń, aby wykluczyć ewentualne rozbieżności płacowe. Zachęcamy również inne firmy do ustalenia konkretnej siatki płac i przejrzystych zasad awansowania, by minimalizować ryzyko dyskryminacji. Już nie raz udowodniliśmy, że biznes może być inicjatorem wielkich zmian, a małe kroki, które podejmujemy w naszych organizacjach i domach mogą mieć duże przełożenie na społeczeństwo i naszą rzeczywistość.
Czy w Polsce nadal panuje stereotypowy, konserwatywny podział ról ze względu na płeć? Jak przekłada się on na kariery zawodowe kobiet?
Badanie Mastercard, które przeprowadziliśmy w 2022 r. pokazało, że Polki, w porównaniu z reprezentantkami pozostałych ankietowanych krajów europejskich, są bardziej samodzielne, niezależne i nastawione na partnerskie relacje zarówno w związku, jak i w miejscu pracy. 80% ankietowanych Polek potwierdziło, że czuje się niezależna finansowo – to najwięcej spośród wszystkich 12 krajów europejskich, które wzięły udział w naszym badaniu. Jednocześnie, te same respondentki przyznają, że największymi barierami, które stają Polkom na drodze do niezależności są nierówności zarobkowe oraz wyzwania wynikające z konieczności łączenia ról w życiu zawodowym i prywatnym. To oznacza, że problem dotyka wielu kobiet planujących lub rozwijających swoje kariery zawodowe. Przed nami niestety jeszcze daleka droga, aby krzywdzące obie płci stereotypy odeszły do lamusa. Tym ważniejsze jest, aby jak najczęściej mówić o tym w debacie publicznej i edukować młode pokolenia. Trzy czwarte badanych, którzy wzięli udział w badaniu ThankTank i Bigram sądzi, że aby wesprzeć kobiety w osiąganiu sukcesu, należy przede wszystkim zwalczyć szkodliwe stereotypy funkcjonujące w społeczeństwie. Moim zdaniem istotne znaczenie ma również promowanie inicjatyw nastawionych na równy podział obowiązków domowych. Pracodawcy powinni również pomagać pracownikom łączyć obowiązki zawodowe z życiem prywatnym, czyli tworzyć taką kulturę w organizacji, która będzie sprzyjać równości w pracy i równości w domu. Jako mama trójki dorastających synów nie raz przekonałam się o tym, że nasze życie prywatne oddziałuje na sprawy zawodowe i odwrotnie, dlatego warto wychodzić naprzeciw tym potrzebom i wyzwaniom.
Jak przedstawia się obecnie sytuacja kobiet w twojej branży? Czy posiadają one niezbędne wsparcie, aby w przyszłości osiągnąć sukces podobny do Twojego?
Sektor finansowy pod wieloma względami jest jednym z liderów różnorodności w biznesie. Odsetek zatrudnionych w nim kobiet wynosi ponad 60% wszystkich pracowników. Dla porównania, udział kobiet w rynku pracy, na tle całej populacji, kształtuje się na poziomie około 50%. Udział kobiet w kierownictwie spółek finansowych to niemal 25%. Jednocześnie jest to jedyna branża, w której udział kobiet w radach nadzorczych i zarządach przekroczył jedną piątą[1]. Z naszych obserwacji wynika, że coraz więcej organizacji – zwłaszcza dużych – dba o to, aby zapewnić swoim pracownikom i pracowniczkom równe wsparcie na drodze do sukcesu. Powodem jest nie tylko presja społeczna i kwestie wizerunkowe – różnorodność po prostu opłaca się biznesowo, a efektywne zarządzanie różnorodnością i równością pozytywnie wpływa na relacje, wzmacnia kulturę organizacji, co finalnie przekłada się na wyniki finansowe, jak potwierdza badanie Harvard Business Review i firmy McKinsey. Na sukces składa się wiele elementów – indywidualnych, czasem nawet niezależnych od nas. Jednak wydaje mi się, że coraz mniej formalnych barier i przeszkód stoi na drodze ku temu, aby kobiety osiągały zawodowy sukces. To, co dla wielu kobiet wciąż stanowi największe wyzwanie, to przeciwstawienie się stereotypowym oczekiwaniom społecznym, ale także równy podział obowiązków w domu.
Czy kobiety są otwarte na nowe technologie? Jak sobie radzą z przyswajaniem i wykorzystywaniem nowinek?
Generalnie Polacy są otwarci na nowości technologiczne i wyróżniają się wysokim poziomem wykorzystania innowacji – również w płatnościach, a w naszych danych nie widzimy różnic wynikających z płci. Warto przy tej okazji natomiast przywołać nasze badanie, które pokazało, że Polki doceniają znaczenie rozwiązań technologicznych w zarządzaniu finansami, a technologia odgrywa kluczową rolę w ich codziennych sprawach finansowych. Polki, na tle Europejek, wyróżniają się również wysokim poziomem wykorzystania usług bankowości internetowej oraz aplikacji bankowych – zwłaszcza tych wspierających zarządzanie finansami i oszczędzanie. Może to wynikać z faktu, że ponad połowa Polek (51%) samodzielnie zarządza domowym budżetem i potrzebuje do tego celu efektywnych narzędzi cyfrowych[2]. Nasze badanie pokazało również, że Polki pozytywnie oceniają swoją wiedzę w wielu aspektach finansowych. Są gotowe również do tego, aby ją poszerzać. Co może niepokoić, to fakt, że finanse to często temat tabu wśród niektórych kobiet. 35% ankietowanych Polek przyznało, że w dzieciństwie nikt nigdy nie rozmawiał z nimi o sprawach finansowych. Istotna jest zatem zmiana percepcji, nie tylko w temacie finansów, ale również wielu innych obszarach, które stereotypowo omijały kobiety. Wspierajmy zatem otwartą postawę względem finansów i technologii oraz zachęcajmy kobiety, a także dziewczynki od najmłodszych lat, do tego, aby częściej widziały się w tych obszarach.
Marta Życińska, dyrektorka generalna polskiego oddziału Mastercard Europe od maja 2023 roku, odpowiada za rozwój biznesu i realizację strategii firmy w kraju. Z Mastercard związana od 8 lat, wcześniej kierowała działem marketingu w Polsce, a następnie została wiceprezeską ds. marketingu i komunikacji na Europę Środkowo-Wschodnią. Wcześniej pracowała w Grupie PZU i Orange. Jest laureatką nagród Effie i Cannes Lions, mentorką w obszarze DEI. Absolwentka Brock University i MBA z Oxford Brookes University. Pasjonuje się językiem angielskim, medycyną i narciarstwem oraz łączy karierę z wychowywaniem trzech synów.
[1] Dane 30% Club na koniec 2022 r.
[2] Badanie Mastercard, Kobiety i Finanse, 2023
Last Updated on 19 września, 2024 by Anastazja Lach