Prof. dr hab. inż. Jan Szmidt, profesor Politechniki Warszawskiej: Innowacyjność celem nauki i biznesu

Politechnika Warszawska jest jedną z najlepszych uczelni w Polsce. Co tak naprawdę decyduje o tej pozycji i co wpływa na wysoki poziom nauki? Na jakie kompetencje uczelnia stawia nacisk?

Politechnika Warszawska jest uniwersytetem w pełnym tego słowa znaczeniu. Oczywiście kształci i prowadzi badania naukowe głównie z zakresu nauk technicznych i ścisłych, ale również nauk ekonomicznych i nauk społecznych.

Obecny poziom, zarówno w  obszarze nauczania i kształcenia kadry oraz badań naukowych i  prac badawczo-rozwojowych, stanowi dorobek wielu lat – dziesiątków lat naszej wspólnoty akademickiej. Proces kształtowania się szkół dydaktycznych i naukowych, budowania warsztatów i metodologii badań naukowych, ale także pozycji zarówno w nauce jak i w dydaktyce, nie mówiąc już o kształceniu kadr o wysokich kompetencjach, wymagają zazwyczaj lat. Trudno jest ten proces znacząco przyspieszyć, nawet posiadając znaczne środki finansowe. W świecie mamy różne przykłady. Jeżeli chodzi o uprawianie nauki to przyświecała i przyświeca nam zawsze maksyma Stanisława Staszica, twórcy polskiego szkolnictwa wyższego – szczególnie technicznego – z I połowy XIX w. „Umiejętności dopotąd są jeszcze próżnym wynalazkiem może czczym tylko rozumu wywodem albo próżniactwa zabawą dopokąd nie są zastosowane do użytku narodów”.

Technologie, materiały, konstrukcje, nowe trendy rozwojowe w technice i nie tylko – to z pokolenia na pokolenie – były w PW obszary w których kadra naukowo-dydaktyczna zawsze ściśle współpracowała z gospodarką, w szczególności z istniejącym w danych czasach przemysłem. Były to działania głównie na rzecz przemysłu krajowego, ale realizowane  równolegle z szeroką współpracą międzynarodową – oczywiście w zakresie możliwym w danym okresie prawie 200 letniej historii naszego Uniwersytetu.

Kompetencje kadry, studentów i doktorantów oraz powiązanie nauki z dydaktyką było zawsze fundamentem wysokiego poziomu aktywności kadry badawczo-dydaktycznej. Rozwinięcie tego zagadnienia to temat na inną rozmowę, ale krótko zawrzeć to można w takim stwierdzeniu: Nie tylko przekazujemy wiedzę, ale kształtujemy umysły naszych studentów i doktorantów, także ostatecznie kształtujemy ich postawy życiowe w tym podejście do pracy, nawyk  samodzielnego uczenia się w zasadzie przez całe życie, zamiłowanie do ciągłego rozwoju i w razie potrzeby zdolność do zmiany profilu zawodowego. Tak kształciliśmy i kształcimy studentów, doktorantów, a także młodych pracowników nauki, rozpoczynających swoje kariery naukowe i naukowo-dydaktyczne.

W obecnych czasach początku XXI wieku są to umiejętności niezbędne i muszą dotyczyć także kształtowania kompetencji miękkich. Nasi absolwenci dosyć szybko po studiach zajmują różnego rodzaju stanowiska kierownicze w gospodarce, w tym również w obszarze zarządzania. Stąd też bardzo ważnym obszarem naszej działalności dydaktycznej i badawczej  jest obszar zarządzania (Wydział Zarządzania, Szkoła Biznesu), ale także prawo i administracja, ekonomia, filozofia (Wydział Administracji i Nauk Społecznych).

Innowacje zaczynają się od edukacji. Czy polski system kształcenia wspiera nowatorskie pomysły i młodych innowatorów?

W zasadzie powyżej powiedziałem już wiele na ten temat charakteryzując działalność naszej Uczelni. Oczywiście wspieramy myślenie i postawy proinnowacyjne, zarówno w samym procesie kształcenia studentów (np. semestr kreatywnego myślenia – interdyscyplinarne zespoły kreujące i rozwiązujące kompleksowo tematy z różnych dziedzin) jak i w trakcie kształcenia w Szkołach Doktorskich i rozwoju młodych nauczycieli akademickich. Wielkim wsparciem tego typu działalność są: Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferem Technologii oraz spółka komercyjna –  Instytut Badań Stosowanych. To fragment dorobku dwóch kadencji kierowania przeze mnie Politechniką Warszawską. Studenci, doktoranci i pracownicy uczelni mogą tam nie tylko uzupełniać swoją wiedzę z zakresu wdrożeń i innowacji czy wręcz transferu technologii, ale również uzyskać realne, profesjonalne wsparcie w tych obszarach. Tego typu wsparcie dla całej naszej społeczności akademickiej, zwłaszcza w Uczelni o profilu technologicznym, jest w dzisiejszych czasach absolutną koniecznością.

Nauka i biznes mają wspólny cel – innowacyjna gospodarka. Jak stworzyć wspólne i efektywne ekosystemy finansowania innowacji?

Finansowanie innowacyjnej działalności osób czy firm, zwłaszcza nowych, małych i średnich typu start-up, spin-off itp. – to problem sam w sobie. Główne narzędzia ma w tym zakresie Państwo, a więc agendy rządowe i centra badawczo-rozwojowe dużych, posiadających kapitał firm. Ten proces drogo kosztuje, a efektów często brakuje, bądź są odsunięte w czasie, często na wiele lat. Mimo to rządy państw rozwiniętych technologicznie wprowadzają cały szereg narzędzi finansowych wspierających tego typu działalność (np. ulgi podatkowe dot. działalności B+R w Polsce to 100% wydatków na ten cel, w niektórych państwach nawet do 300%). Firmy co roku przeznaczają na ten cel również bardzo duże środki, czasem porównywalne ze środkami rządowymi. Oczywiście dokładne określenie wielkości tych środków jest bardzo trudne, bowiem są one silnie zdywersyfikowane.

Często słyszymy, że biznes narzeka na trudną współpracę z naukowcami, z kolei badacze twierdzą, że dla biznesu ważna jest jedynie komercjalizacja, co nie pozwala rozwinąć innowacyjności. Jak odnaleźć wspólną drogę i skutecznie wdrażać innowacje?  Technologie to ogromne pole manewru, zarazem istotne dla dobra wspólnego. Jak wyciągnąć najwięcej korzyści z nowych technologii?

Tak, te problemy występowały i występują zawsze i wszędzie. Rozmawiamy różnym językiem, mamy różne, mimo wszystko, cele cząstkowe – chociaż końcowy cel jest wspólny – nowe, innowacyjne, często oryginalne technologie, konkretny produkt itp. Stąd ogromnie ważne są wspólne z firmami, z przemysłem, projekty badawcze i badawczo-rozwojowe i w końcu wdrożeniowe, ale także doktoraty wdrożeniowe, wspólne centra B+R, parki technologiczne itp.  Tutaj ogromne pole do popisu ma Państwo, Rząd, jako mecenas tego typu wspólnych działań nauki z biznesem. Środki przeznaczone na ten cel per saldo zwracają się z nawiązką. Badania prowadzone w rozwiniętych technologicznie krajach pokazują, że 1 € zainwestowane w ten obszar, po przekroczeniu masy krytycznej środków, zwraca się na przestrzeni kilku – kilkunastu lat nawet 5-6 krotnie. Oczywiście w sumarycznych działaniach, a nie w każdym z poszczególnych projektów. Wiele rządów i firm to rozumie. Nie wszystkich na to stać, ale efekt przy wieloletnim, rozsądnym inwestowaniu jest pewny! Mamy tego bardzo wiele przykładów w XX i XXI wieku.

Politechnika Warszawska wyróżnia się wybitnymi zespołami badawczymi w zakresie nauk technicznych. Jak Pan ocenia ich „użyteczność”? Czy obiecujące i innowatorskie pomysły często zostają w szufladach? Jeśli tak, gdzie leży przyczyna?

Politechnika Warszawska w XX w. dała bardzo wiele przykładów efektywności w rozwojowej, innowacyjnej działalności komercyjnej. Zachęcam do licznych opracowań w tym zakresie, chociażby z okazji Jubileuszu 100-lecia Odnowienia Tradycji PW, który Uczelnia obchodziła w 2015 roku w dniu 15 listopada 1915 r. Politechnika Warszawska zainaugurowała swoją działalność pod obecną nazwą i z polskim językiem wykładowym, a dzień ten jest corocznie obchodzony jako Święto naszej Alma Mater.

Obecnie także wcale nie jest gorzej, ale świat się zmienił. Konkurencja ze strony nowych potęg gospodarczych (Chiny, Korea Płd. Itd.), a także ciągłego przez ten okres 100 lat finansowania tego obszaru przez wielkie gospodarki europejskie, USA czy Japonię, przy jednoczesnym odosobnieniu Polski jako kraju pozostającego w orbicie ZSRR (wraz z  II wojną światową – 50 lat – to bardzo dużo!!!) jest silna i trudna do pokonania. Nie łatwo się na tym rynku znaleźć w czołówce. Szczegóły – to temat na odrębne opracowanie – ale wszyscy to chyba rozumiemy. Mimo to jesteśmy notowani na świecie wysoko jako partner do współpracy naukowej, nawet często jako bardzo pożądany partner (wśród największych globalnych firm również). Sami  zresztą jako polska nauka i przemysł tworzymy firmy konkurencyjne i zdobywamy rynki światowe również w obszarze najnowocześniejszych technologii!! Nasi absolwenci bez kłopotu znajdują pracę w Polsce, Europie i na całym zaawansowanym technologicznie świecie. Zachęcam do zapoznania się z wynikiem badań losów naszych absolwentów – bardzo obszerne badania w tym zakresie prowadzimy od ponad 10 lat!

Jakie technologie przyszłości będą miały największy wpływ na sposób podnoszenia innowacyjności produktów i usług w przedsiębiorstwach?

Technologie materiałów włączając w to chemię i farmację oraz technologie elektroniczne i przede wszystkim teleinformatyczne. W obu obszarach jesteśmy na początku drogi do odwzorowywania procesów biochemicznych przyrody i włączenia się do tych procesów oraz rozwoju ogromnego obszaru hasłowo nazywanego sztuczną inteligencją wraz ze współpracą jej z człowiekiem, jego mózgiem i nie tylko.

Jesteśmy świadkami burzliwego rozwoju badań związanych z odwzorowywaniem w technice procesów zachodzących w przyrodzie, w tym w organizmach żywych, a z drugiej strony związanych z obszarem sztucznej inteligencji. Oba te obszary badań wzajemnie się wzmacniają. Sądzę, że czeka nas w przyszłości jeszcze wiele zaskoczeń stąd wynikających – oby pozytywnych!

prof. dr hab. inż. Jan Szmidt

Rektor Politechniki Warszawskiej w latach 2012-2020, Przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) w latach 2016-2020, Honorowy Przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) 2020-2024.

Absolwent Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej (1976). Na tej samej uczelni doktoryzował się w 1985 r., a w 1995 r. w oparciu o dorobek naukowy i rozprawę uzyskał stopień doktora habilitowanego. W 2005 r. otrzymał tytuł profesora nauk technicznych. Specjalizuje się w zagadnieniach z zakresu mikroelektroniki oraz technologii cienkich warstw.

Inicjator, wykonawca lub kierownik ponad 70-ciu projektów badawczych i badawczo-rozwojowych (krajowych i międzynarodowych), realizowanych we współpracy z zespołami z wielu polskich ośrodków naukowych (m.in.: ITE, ITME, PWr., PŁ, PG, UMCS, AGH) oraz zagranicznych (m.in.: Imperial College Londyn, JRC Ispra, Uniwersytet Techniczny w Libercu, Carnegie Mellon University). Prof. Jan Szmidt był też organizatorem, członkiem komitetów organizacyjnych i programowych oraz chairmanem kilkudziesięciu konferencji naukowych o zasięgu krajowym i międzynarodowym. W dorobku prof. J. Szmidta znajduje się ponad 350 prezentacji (autorskich i współautorskich) konferencyjnych. Wielokrotnie zapraszany był do wygłoszenia wykładów i referatów zarówno naukowych jak i o charakterze gospodarczym.

Współautor lub autor ponad 400 publikacji naukowych, współautor 15 patentów i zgłoszeń patentowych.

Last Updated on 20 kwietnia, 2021 by Karolina Ampulska