Profilaktyka lepsza od leczenia – rozmowa Profesora Rafała Mrówki, Dyrektora Biura Programów MBA, SGH z Dr n. med. Dorotą Hryniewiecką-Firlej, Prezes Zarządu Pfizer Polska

Mija pół roku od kiedy o koncernie Pfizer mówi cały świat, obserwując każde działanie. Jak wygląda rzeczywistość organizacji, która decyduje o losach całej populacji?

Nie sądzę żebyśmy decydowali o losach całej populacji, ale na pewno próbujemy pomóc całej populacji w walce z pandemią. Przez pandemię jesteśmy zupełnie inną firmą, a wszystkie te trudne doświadczenia wzmocniły  naszą filozofię sprzed pandemii, kiedy uważaliśmy, że kultura firmy powinna być budowana jak demokracja w oparciu o wspólnotę wartości a nie wspólnotę interesów.  To była wspólna decyzja całego zarządu. Pandemia zaczęła nas weryfikować w sposób pozytywny i bieg wydarzeń zewnętrznych – polityczne emocje, polaryzacja, narastająca brutalizacja w komunikacji publicznej – pokazały, że sposobem na przetrwanie jest odwołanie się do wartości.

Kolejna rzecz, która jest dzisiaj dla nas charakterystyczna, to fakt, że mimo całej wirtualizacji świata i transformacji cyfrowej, staramy się utrzymać bardzo dobry kontakt ze sobą i jeszcze lepiej budować silną więź w oparciu o empatię.  Ale na początku wszystko było trudne, ponieważ działo się z dnia na dzień i wszystko było nowe i wszystko było ogromnym zaskoczeniem. Trudne było również uporanie się z nagłą ciszą – przestałam jeździć do biura, nie było możliwości bezpośredniego kontaktu z partnerami biznesowymi. Pozostał internet w domu i próba prowadzenia organizacji skutecznie, w oparciu o dostępne narzędzia, bo przecież nic nie mogło się zachwiać. Szczególnie w firmie, która zaczęła dostarczać szczepionkę anty COVID – jako pierwsza na świecie.

Pandemia sprawiła, że zaczęliśmy doskonalić procesy wewnętrzne i ich efektywność. Projekt opracowania i dystrybucji szczepionki mRNA przeciw COVID-19 jest największym i najtrudniejszym projektem, w którym miałam okazję uczestniczyć. Mimo wielu trudności musieliśmy sprawić, by każdy członek zespołu odpowiadający za dostarczenie szczepionki do Polski, pracował efektywniej niż zwykle. To wszystko było objęte wspólną ramą – dbałości o jakość wszystkiego, co dostarczamy – serwisu, komunikacji czy produktu – dlatego, że na końcu jest pacjent, odbiorca chroniącej życie profilaktyki.

Powiedzieliśmy to sobie wprost, że pracujmy nad jakością wszystkiego, co robimy, bo może ona jako pierwsza ucierpieć na wirtualnej współpracy. Ponad 500 osób w organizacji trzeba było przekonać do tego, że jakość serwisu, odpowiedzi, maila, projektu, świadczy o szacunku zarówno do wszystkich w organizacji, jak i do pacjenta, bo te wszystkie procesy dostarczają mu leki ratujące zdrowie i życie. Przeszliśmy tę drogę. Nasze kompetencje niezwykle się pogłębiły w czasie pandemii. Przekonałam się też, że najważniejszą cechą przywódczą w tym trudnym czasie jest empatia. Dzięki temu zyskały także moje relacje rodzinne – umiem lepiej słuchać, współczuć, przeżywać emocje.  

Wprowadzenie nowej szczepionki na rynek jest wymagające. Z jakich etapów składał się proces, jak przebiegał i jakich inwestycji wymagał?

Ważne jest, abyśmy rozdzielili dwie kwestie. Na początku tego procesu padało wiele zarzutów, że próbujemy eksperymentować na społeczeństwach i chciałabym zdementować po raz tysięczny, że tak nie jest. Mówimy o mechanizmie mRNA, który jest znany od ponad 15 lat. Nad tym mechanizmem pracuje wielu naukowców na całym świecie, w tym Profesor Jacek Jemielity, polski naukowiec, który ma swój udział w sukcesie mRNA. Nie jest to eksperyment, a przełom w myśleniu i absolutny dowód na geniusz ludzkiej myśli. Jestem zachwycona bezpieczeństwem tego mechanizmu i myślę, że jest to ogromna szansa. Otwiera się nowy rozdział w historii walki z chorobami, w tym onkologicznymi.

BioNTech zaczął pracować nad szczepionką na przełomie lutego i marca 2020 roku. W styczniu poznaliśmy wroga, wirusa COVID-19, jego budowę genetyczną i zaczęliśmy się zastanawiać jako ludzkość, jak w niego uderzyć. Profesor Ugur Sahin znalazł rozwiązanie najszybciej na świecie, odwołując się do mechanizmu mRNA. Na początku kwietnia doszło do porozumienia liderów – CEO Pfizer Alberta Bourli z Profesorem Ugurem i ruszyły pierwsza i druga faza badań klinicznych, już przy udziale środków finansowych Pfizer. Warto podkreślić, że jako Pfizer nie otrzymaliśmy żadnego finasowania ze strony jakiegokolwiek  rządu na świecie, natomiast zainwestowaliśmy 2 miliardy dolarów.

Początkowo były cztery warianty potencjalnej szczepionki, ale po drugiej fazie badania wyłoniła się absolutna liderka i z tą jedną kandydatką w lipcu zaczęliśmy wchodzić w zaawansowane badania drugiej fazy oraz trzecią fazę. W czwartym kwartale okazało się, że mamy wynik 95% skuteczności. Następnie wszystkie wyniki badań, które w sposób transparentny pokazywały cały przebieg procesu, zostały złożone do urzędów rejestracyjnych. 2 grudnia Anglia jako pierwsza zarejestrowała szczepionkę Comirnaty, potem 12 grudnia FDA w Stanach Zjednoczonych i 21 grudnia Unia Europejska. Już 28 grudnia do wszystkich krajów unijnych dostarczyliśmy pierwszą dostawę Comirnaty i udało się to tylko dlatego, że zaczęliśmy ją produkować na własne ryzyko zanim instytucje administracyjne ją zarejestrowały.

Pfizer/BioNTech cały czas pracują nad ulepszeniem szczepionki przeciw COVID-19. Na jakim etapie znajdują się badania? Czy już niedługo dzieci i kobiety w ciąży będą mogły również być nią szczepione?

Tak. Jest to wyścig z czasem, ze śmiercią i chorobą, dlatego najpierw w oparciu o dane uzyskane z badania klinicznego fazy III szczepionka została zarejestrowana dla osób, które ukończyły 16 lat. Natomiast złożyliśmy już dokumenty rejestracyjne dla dzieci w wieku od 12tego roku zycia i wyniki badań wskazują na bardzo wysoką skuteczność  szczepionki mRNA w populacji dzieci. Miejmy nadzieję, że jeszcze przed wakacjami będziemy mogli rozpocząć szczepienia tej grupy. Oczywiście ruszają już kolejne badania, od 6. miesiąca życia do 12. roku życia, bo tę grupę dzieci również trzeba zabezpieczyć. Wyników badań należy spodziewać się na początku przyszłego roku.

Jeśli chodzi o kobiety w ciąży, mamy pewne doświadczenia z Izraela, w którym odnotowaliśmy wiele przypadków, gdzie po zaszczepieniu okazywało się, że młode kobiety były w ciąży. Tamtejsze wyniki badań wskazują na bezpieczeństwo naszej szczepionki  dla płodu. Rozpoczęliśmy jednak także własne badania kliniczne.

Profilaktyka lepsza od leczenia. Dlaczego szczepienia są tak ważne? Czy Polacy chętnie się szczepią i czy epidemia zmieni podejście do szczepień?

Gdy zaczynała się pandemia, tylko 30% osób deklarowało „tak, ja się zaszczepię”. Był to dramatyczny wynik,  Polska wypadała na tle Unii Europejskiej i krajów spoza Unii gorzej niż Rosja, która jest krajem znanym z bardzo konserwatywnego podejścia do profilaktyki i szczepień. Po kilku miesiącach działań edukacyjnych, dzięki lekarzom i ekspertom, którzy odważnie i  konsekwencje prezentowali mechanizm mRNA, przedstawiali naturę wirusa oraz podkreślali jak jest on niebezpieczny, doszło do tego, że, 60% ankietowanych odpowiedziało „tak, chce się zaszczepić”. To jest niebywałe.

Szczepienia pozostają fundamentalnym filarem zdrowia publicznego i sprawnie funkcjonujących systemów opieki zdrowotnej na całym świecie. Szczepienia są jednym z najbardziej skutecznych sposobów ochrony zdrowia publicznego, gospodarki i społeczeństwa. Pilna potrzeba opracowania szczepionki w celu walki z globalną pandemią podkreśliła kluczową rolę szczepień w ochronie życia i gospodarki.

Profilaktyka zawsze jest lepsza od leczenia. Szczepienia i mechanizm mRNA są dowodem na geniusz myśli ludzkiej, ponieważ to szczepienia spowodowały, że Światowa Organizacja Zdrowia ogłasza co jakiś czas świat wolny od określonych chorób np. od ospy prawdziwej. Pamiętamy dramatyczne konsekwencje choroby Heinego-Medina, po drugiej wojnie światowej.  Dzieci z roczników powojennych rozwijały bardzo poważne powikłania w wyniku zakażenia tym wirusem. W przeciągu półtora roku udało się zmienić trend dzięki powszechnym szczepieniom.

Jako innowacyjna firma farmaceutyczna Pfizer od lat wspiera działania na rzecz propagowania szczepień jako najskuteczniejszego sposobu zapobiegania chorobom. Czujemy się odpowiedzialni za poszerzanie wiedzy społeczeństwa na temat wpływu szczepień na zdrowie, a także bezpieczeństwo stosowania szczepionek.

Obecnie program rozwoju szczepionek firmy Pfizer skupia się na zapobieganiu chorobom wywołanym przez pneumokoki, meningokoki, wirusa kleszczowego zapalenia mózgu. Pandemia COVID-19 spowodowała, że w 2020 roku zaangażowaliśmy wszystkie nasze zespoły badawcze i miliony pracowników na całym świecie w prace nad szczepionką mRNA przeciw wirusowi SARS-CoV-2, która jako pierwsza na świecie została warunkowo dopuszczona do stosowania w walce z pandemią koronawirusa.

Mamy ekspertyzę i naukowców, którzy wiedzą, jak to robić. Do niedawna co minutę dziecko do piątego roku życia umierało z powodu pneumokoków – dla mnie to było niewyobrażalne jako kobiety, matki i lekarza. W tej chwili te statystyki są znacznie lepsze, dlatego że szczepienia przeciw pneumokokom w wielu krajach stały się obowiązkowe. Istnieje też konieczność zaszczepienia naszych rodziców i naszych dziadków przeciw pneumokokom. Odporność osoby 65+ zaczyna spadać, bo wraz z wiekiem nasz układ odpornościowy wygasa, dlatego jesteśmy bardziej narażeni na różne choroby również te wywoływane przez pneumokoki, np. zapalenie płuc. Nasz układ immunologiczny trzeba wesprzeć: wystarczy jedna dawka szczepienia.

Pandemia trwa już ponad rok – dostrzegamy długofalowe skutki i możemy wysnuwać wnioski. Jakie najważniejsze zmiany dostrzega Pani w ochronie zdrowia? Jakie zmiany może przynieść przyszłość?

Pandemia weryfikuje każdy system zdrowotny i oczywiście zweryfikowała również nas. Od ponad 25 lat płacimy za zaniedbanie służby zdrowia, gdzie panowała filozofia tanich inwestycji, bez troski o jakość. Znajdujemy się też na końcu Europy, jeżeli chodzi o procent PKB, który wydajemy na ochronę zdrowia. Z tego powodu, gdy przyszedł kryzys, okazało się, że nie mamy odpowiedniej liczby wyszkolonych osób i zaplecza, żeby móc pomóc ludziom ciężko chorującym.

Istnieje znana teoria i w wielu krajach praktyka, że każdy pieniądz powinien być wydawany z myślą o efekcie finalnym, wpływie na pacjenta i jakości zdrowia i życia. Gdybyśmy tak mierzyli wydane pieniądze, łatwiej byłoby podejmować decyzje o tym, które terapie i procedury finansować. Nie chcę teraz krytykować, mam tylko nadzieję, że wszyscy wyciągniemy z tego lekcję, będziemy mądrzejsi, bardziej pokorni i w przyszłości nie spotka nas sytuacja, gdy ktoś oszczędza na naszym zdrowiu i życiu.

Dr n. med. Dorota Hryniewiecka-Firlej

Prezes Zarządu i Dyrektor Działu Global Innovative Pharma Business w firmie Pfizer Polska.

Absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, ze specjalizacją i doktoratem z chorób wewnętrznych. Posiada kilkunastoletnie doświadczenie w branży farmaceutycznej. Karierę rozpoczyna w 1996 roku w Janssen-Cilag, początkowo na stanowisku Przedstawiciela Medycznego, aby w  2000 roku objąć funkcję Kierownika Działu Lecznictwa Szpitalnego. Dalsze doświadczenie w branży farmaceutycznej zdobywa pełniąc w kolejnych latach kluczowe funkcje kierownicze w firmach Novo Nordisk oraz Wyeth.

Z firmą Pfizer związuje się w 2009 roku, wchodząc w skład Zarządu firmy Pfizer Polska. Początkowo obejmuje stanowisko Dyrektora Działu Szczepionek, na którym odpowiada za całość działań sprzedażowych i marketingowych w tym obszarze terapeutycznym. W kolejnym etapie kariery zawodowej, już jako Dyrektor Działu Terapeutycznych Programów Zdrowotnych i Klientów Instytucjonalnych, odpowiada za portfolio leków Pfizer objętych programami lekowymi. Od 2013 roku pełni funkcję Dyrektora Działu Lecznictwa Specjalistycznego. We wszystkich obszarach terapeutycznych, którymi zarządza, firma Pfizer odnotowuje kilkunastoprocentowy wzrost sprzedaży kluczowych  produktów wchodzących w skład portfolio firmy. Mimo trudnej sytuacji w branży farmaceutycznej produkty te uzyskują silną pozycję lidera na rynku leków charakteryzując się dwucyfrowym wzrostem. W drugiej połowie 2013 roku równolegle do roli Dyrektora Działu Lecznictwa Specjalistycznego pełni funkcję Dyrektora ds. Kontaktów Instytucjonalnych i Polityki Zdrowotnej.

Na początku 2014 roku Dorota Hryniewiecka-Firlej zostaje powołana na stanowisko Prezesa Zarządu i Dyrektora Działu Global Innovative Pharma Business w firmie Pfizer Polska oraz staje się członkiem europejskiego Zarządu Dywizji Global Innovative Pharma Business. 

Dr hab. Rafał Mrówka jest profesorem w Katedrze Teorii Zarządzania Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, gdzie specjalizuje się w analizie nowoczesnych modeli organizacji, problemach przywództwa gospodarczego, badaniach satysfakcji i zaangażowania pracowników, zarządzaniu kompetencjami pracowników oraz public relations. Jest on także kierownikiem i wykładowcą programu MBA-SGH (jeden z najlepszych programów Executive MBA w Polsce) oraz kierownikiem Podyplomowych Studiów Public Relations i Strategicznego Komunikowania w Firmach w SGH. Jest autorem kilkudziesięciu artykułów i prac naukowych, w tym książek „Przywództwo w organizacjach. Analiza najlepszych praktyk” (Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010) i „Organizacja hiperarchiczna – czynniki kreujące, geneza modelu, zarządzanie” (Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2013) – rozprawa habilitacyjna, nowe trendy w zarządzaniu, nowe modele biznesowe oparte o wykorzystanie podejścia open source i współpracy w wirtualnych społecznościach. Ukończył kilkanaście szkoleń, w tym zaawansowany szkolenie dotyczące Design Thinking w HPI Academy w Niemczech oraz International Management Teachers Academy w Bled na Słowenii. Wykładał lub przebywał na programach badawczych w Tel Aviv University (Izrael) i Universite Catholique de Lille (Francja).

Rafał Mrówka działa także aktywnie na rynku doradczym i szkoleniowym – ma ponad 18 lat doświadczenia w prowadzeniu projektów dla biznesu, jest współwłaścicielem firmy konsultingowo-szkoleniowej IMMOQEE Sp. z o.o. W swojej pracy w konsultingu współpracował m.in. z Umbrella Project (program UNDP – agendy ONZ w Polsce), BIGRAM Personnel Consulting, ITO – United Change Company. Realizował projekty m.in. dla: Hewlett-Packard, Euler Hermes, Tetra Pak, Schneider Electric, Wabco, Microsoft, Auchan, EDS, Esselte, Siemens, Allianz, Totalizator Sportowy, Grupa Hotelowa Orbis, Leroy Merlin, Cersanit. Specjalizuje się badaniach satysfakcji pracowników, pobudzaniu zaangażowania pracowników, programach wspierania innowacyjności organizacji, programach rozwoju kompetencji menedżerów oraz budowaniem wizerunku organizacji, osób, produktów. Jest członkiem rady Fundacji Szkoła Liderów kreującej postawy przywódcze w społeczeństwie.

Last Updated on 1 czerwca, 2021 by Łukasz