Emisje wciąż są problemem spółek giełdowych. Wyniki raportu „Droga do Zera Netto”
Największe spółki notowane na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych wykazują coraz większą świadomość klimatyczną i stawiają sobie coraz ambitniejsze cele w tym obszarze. Tempo zmian wciąż pozostaje jednak niewystarczające – to wniosek z najnowszej edycji raportu „Droga do Zera Netto” opublikowanego przez Fundację Instrat.
Dekarbonizacja to składowa konkurencyjności
Raport monitorujący emisje gazów cieplarnianych i stan przyjmowania celów klimatycznych wśród spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie powstał na podstawie sprawozdań niefinansowych 140 największych spółek ujętych w indeksie WIG140 (łącznie indeksy WIG20, mWIG40, sWIG80). Trzecia edycja monitoringu pokazuje, że chociaż raportowanie emisji i przyjmowanie celów klimatycznych stają się coraz bardziej powszechne, to wciąż nie jest normą w porównaniu do zachodnich parkietów, a polskie spółki giełdowe nadal są dalekie od zdecydowanej dekarbonizacji.
Ponad połowa spośród największych 140 spółek notowanych na polskiej giełdzie nie przyjęła żadnego celu klimatycznego.
„Niska motywacja i brak zaangażowania w rynek zrównoważonych finansów w długim terminie odbije się na polskiej giełdzie brakiem kapitału. Powinniśmy się cieszyć niedawnymi wzrostami, ale martwić o spadającą konkurencyjność, o której ciągle ostatnio mówimy. Globalni inwestorzy nie będą inwestować nad Wisłą, jeśli polskie spółki będą zawyżać ich emisje z całego portfela.” – Michał Hetmański, prezes Fundacji Instrat oraz Visiting Senior Fellow na London School of Economics
Spółki giełdowe coraz bardziej transparentne, ale ich emisje niekoniecznie spadają
Coraz więcej spółek z warszawskiego parkietu raportuje bezpośrednie emisje ze swojej działalności oraz emisje wynikające z produkcji kupowanej energii (czyli zakresy 1 i 2). Dobrym sygnałem jest spadek emisji w tych kategoriach wśród spółek WIG140 raportujących swoje emisje na przestrzeni lat 2022 i 2023. W tym okresie całkowite emisje bezpośrednie spółek oraz pośrednie wynikające z produkcji zakupionej energii spadły o 17 proc. czyli w 2023 r. spółki zaraportowały o 28 mln ton ekwiwalentu dwutlenku węgla mniej niż w 2022 r. Obraz zakrzywiają jednak najbardziej emisyjne spółki energetyczne. Gdy wyłączymy je z porównania, to okaże się, że emisje z WIG140 wzrosły w 2023 r. o 2 proc. w porównaniu z rokiem 2022, głównie przez wzrost emisji ze spółek przemysłowych.
Tendencja wzrostowa występuje również w przypadku firm z określonym celem klimatycznym – z końcem 2024 r. 53 na 140 spółek (czyli 38 proc.), miało wyznaczony cel klimatyczny. To prawie 100-procentowy wzrost względem 2022 r.
„Monitoring pozwala zauważyć też zmiany w strategiach spółek. Zaledwie kilka z nich zmieniło swoje cele klimatyczne, ale nie widzimy, by spółki zawracały ze ścieżki dekarbonizacji. Nadal jednak warszawska giełda jest mniej ambitna klimatycznie niż jej zachodnie odpowiedniki.” – Kamil Laskowski, starszy analityk w Fundacji Instrat i współautor raportu
Problemem dla spółek z WIG140 nadal pozostają emisje z całego łańcucha wartości, obejmującego emisje po stronie dostawców i klientów (Zakres 3) – tylko 35 na 140 spółek częściowo informuje o swoim pośrednim śladzie węglowym w łańcuchu wartości, a ledwie 20 podaje pełne dane w tym zakresie. Oznacza to, że znaczna część emisji w ogóle nie jest raportowana.
„Emisje generowane po stronie podwykonawców, przy produkcji towarów i usług nabywanych przez firmę, a także te związane z użytkowaniem produktów i usług danej firmy przez jej końcowych klientów są kluczowe dla zrozumienia wpływu danej spółki na środowisko.” – Stanisław Mroszczak, młodszy analityk w Fundacji Instrat i współautor raportu
Dla prawie wszystkich sektorów to właśnie emisje z całego łańcucha wartości odpowiadają za większość śladu węglowego, stanowiąc najczęściej wielokrotność emisji bezpośrednich i tych stojących za wytworzeniem nabywanej przez spółki energii. Najbardziej widoczne jest to w sektorze finansowym, gdzie w emisjach z łańcucha wartości uwzględnia się emisje z finansowanych inwestycji.
Eksperci Fundacji Instrat szacują, że polski sektor finansowy notowany na GPW nadal nie ujawnia ponad 90 proc. swoich emisji, w czym przoduje wśród wszystkich sektorów.
„Banki mogą się chwalić, ile papieru oszczędzają, nie drukując maili, ale dopiero ujawnienie wszystkich emisji z ich portfela inwestycyjnego pokazałoby, jak poprzez kredyty wpływają na całą polską gospodarkę, środowisko i klimat.” – Kamil Laskowski, starszy analityk w Fundacji Instrat i współautor raportu
Polska giełda raczej nie jest gotowa na dyrektywę CSRD
Pod koniec lutego br. Komisja Europejska przedstawiła pakiet zmian w sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, tzw. Omnibus. Zmiany dotyczą m.in. dyrektywy ws. sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD) i mają na celu ograniczenie wymogów w raportowaniu ESG dla firm. Póki co to jedynie propozycje, więc rynek powinien przygotowywać się do wymogów dopiero co wdrożonych do polskiego prawa.
Czy polski biznes jest przygotowany do raportowania zgodnie z bieżącym brzmieniem dyrektywy CSRD? Obecny stan świadomości klimatycznej spółek WIG140 wskazuje, że zderzenie z wymogami dyrektywy CSRD może być dla wielu z nich dużym wyzwaniem. O ile wśród prawie 100 spółek WIG140, które będą musiały raportować dane o zrównoważonym rozwoju za rok 2024, 79 już teraz ujawnia swoje emisje, to wśród 40 spółek zobowiązanych do raportowania w kolejnych latach ledwie kilka publikuje dane o emisjach. Tymczasem emisje gazów cieplarnianych to tylko jedno z kilkuset ujawnień przewidzianych dyrektywą CSRD.
Eksperci Fundacji Instrat zauważają więc brak gotowości polskiej giełdy na te wymogi.
„Przygotowanie pierwszych sprawozdań w zakresie zrównoważonego rozwoju będzie dużym wyzwaniem, co oznacza, że owe raporty mogą być niskiej jakości.” – Kamil Laskowski, starszy analityk w Fundacji Instrat i współautor raportu
Nie oznacza to jednak, że należy rezygnować z raportowania ESG. Zespół Instratu krytycznie ocenił kierunek zmian zaproponowanych w Omnibusie.
Marta Maj
Źródło: akademiaesg.pl
Przeczytaj także: ESG w praktyce: które branże zmagają się z największymi wyzwaniami?
Last Updated on 20 marca, 2025 by Elżbieta Wieleba