Jakość powietrza w Polsce w ostatnich latach istotnie się poprawiła

Jakość powietrza w Polsce w 2024 r. była podobna, jak rok wcześniej, ale w skali wieloletniej istotnie się poprawiła – oceniła w piątek Barbara Toczko z GIOŚ. Dodała, że np. spadek stężenia pyłu zawieszonego w powietrzu to przede wszystkim efekt wymiany źródeł indywidualnego ogrzewania.

W piątek Główny Inspektorat Ochrony Środowiska poinformował o wynikach przygotowanego przez siebie raportu podsumowującego ocenę jakości powietrza w Polsce w 2024 r. Jak z niego wynika, w ub.r. we wszystkich strefach w całym kraju nie odnotowano przekroczenia norm zanieczyszczeń gazowych zawartych w pyle zawieszonym PM10, m.in. dwutlenku siarki, tlenku węgla i benzenu – poinformowała podczas briefingu prasowego wicedyrektor Departamentu Monitoringu Środowiska w GIOŚ Barbara Toczko.

Zaznaczyła, że w przypadku dwutlenku azotu odnotowano poprawę jakości powietrza w 2024 r. względem poprzedniego roku. Jak wskazał GIOŚ w podsumowaniu raportu, poprawa dotyczyła centrów dużych miast, gdzie liczba stref z przekroczeniem średniorocznego poziomu dopuszczalnego dla tego zanieczyszczenia obniżyła się z czterech w 2023 r. do dwóch rok później. Zdaniem autorów raportu, przekroczenia wystąpiły lokalnie na obszarach intensywnego oddziaływania transportu samochodowego w Krakowie i Katowicach.

Toczko zwróciła przy tym uwagę, że poprawa jakości powietrza w odniesieniu do dwutlenku azotu nastąpiła również w miejscach, gdzie normy nie zostały przekroczone, a „systematyczne zmniejszanie się stężeń tego zanieczyszczenia” odnotowywane jest na terenie „praktycznie całego kraju”. Zdaniem Toczko, jest to głównie związane ze stopniową wymianą samochodów na mniej emisyjne lub bezemisyjne.

Przekroczenia tylko lokalne

W przypadku arsenu, przekroczenia wystąpiły – podobnie jak w 2023 r. – w dwóch strefach i ponownie miały charakter lokalny. Wystąpiły w Legnicy i na niewielkim obszarze północnej części województwa dolnośląskiego – zaznaczył GIOŚ. Dla ozonu przekroczenia wystąpiły w przypadku trzech stref, dla pyłu zawieszonego PM2,5 były to cztery strefy, a w przypadku pyłu PM10 – pięć stref.

Pył zawieszony od lat jest punktem uwagi. I tutaj stężenia pyłu zawieszonego w powietrzu w ostatnich latach istotnie się zmniejszyły. Jest to efekt wymiany przede wszystkim źródeł indywidualnego ogrzewania. W roku 2024 sytuacja, jeżeli chodzi o przekroczenia, była trochę mniej korzystna, ale (…) było to spowodowane głównie warunkami meteorologicznymi – powiedziała wiceszefowa departamentu zajmującego się monitoringiem środowiska w GIOŚ. Dodała, że jakość powietrza w „bardzo dużej mierze” zależy od tego, jak często m.in. wieje wiatr i pada deszcz.

Zgodnie z raportem, zanieczyszczeniem, dla którego w 2024 r. zanotowano największą liczbę przekroczeń jest benzo(a)piren zawarty w pyle zawieszonym PM10. W ub.r. przekroczenie poziomu docelowego dla tego zanieczyszczenia odnotowano w 21 z 46 stref, czyli tyle samo, co w 2023 r. Podobna była również liczba stanowisk pomiarowych, na których wystąpiło przekroczenie. W ub.r. było ich 69, a w 2023 r. – 68. Wyniki te są jednak „znacznie lepsze” od uzyskiwanych w latach wcześniejszych – zaznaczył GIOŚ. Ocenił jednak przy tym, że zanieczyszczenie tym związkiem w pyle PM10 „stanowi w Polsce w dalszym ciągu poważny problem i wymaga prowadzenia działań naprawczych”.

W dłuższej perspektywie wszystkie zanieczyszczenia spadają

Ogólnie rzecz biorąc i podsumowując wszystkie zanieczyszczenia, należy powiedzieć, że (w 2024 r. – PAP) było bardzo podobnie (jak w 2023 r. – PAP) – powiedziała Toczko. Dodała, że działania, takie jak wymiana pieców oraz samochodów na mniej misyjne „przynoszą i już przyniosły ogromne skutki”, a dane z ostatnich lat oraz te z lat 2000-2001 i wcześniejszych „są zupełnie nieporównywalne”.

Mówię o 21 strefach z przekroczeniem benzo(a)pirenu, a wtedy mieliśmy (przekroczenia – PAP) prawie we wszystkich strefach, wtedy mówiliśmy o przekroczeniach w całej Polsce. To było 44, 42 strefy, a od dwóch lat mówimy o połowie z nich. Ten progres jest bardzo, bardzo duży. I to też widać (…) jak z biegiem lat się zmienia i zmniejszają się stężenia (zanieczyszczeń – PAP) – powiedziała przedstawicielka GIOŚ.

Toczko zaznaczyła, że nie ma ani jednego zanieczyszczenia, „dla którego w przebiegu wieloletnim zanotowalibyśmy wzrost stężeń”. We wszystkich przypadkach odnotowano spadek stężeń w powietrzu. – Poprawa przebiega w różnym tempie, ale w ostatnich latach zrobiliśmy ogromny progres, jeśli chodzi o poprawę jakości powietrza w odniesieniu do pyłu PM10, PM2,5 i benzo(a)pirenu, ale jeszcze długa droga przed nami – wskazała. Dodała, że potrzebne są dalsze działania, takie jak wymiana pieców oraz aut na bezemisyjne lub niskoemisyjne. – To dotyczy to przede wszystkim samochodów z silnikiem diesla, które emitują najwięcej tlenków azotu – zwróciła uwagę.

GIOŚ przeprowadził również ocenę jakości powietrza pod kątem ochrony roślin. W 2024 r. na obszarze żadnej z 16 stref nie stwierdzono przekroczeń normatywnych stężeń SO2 i NOX. W odniesieniu do ozonu jedynie strefa dolnośląska uzyskała klasę C (strefa z przekroczeniem), a pozostałe 15 ocenianych stref uzyskało klasę A (strefa bez przekroczenia).

Metodologia pomiarów

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska jest odpowiedzialny za prowadzenie pomiarów i później na podstawie pomiarów oraz modelowania jest odpowiedzialny za wykonywanie ocen jakości powietrza. Ocenę za 2024 r. Inspektorat wykonał w oparciu o kryteria ustanowione w celu ochrony zdrowia ludzi, obejmowała 12 substancji: dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), tlenek węgla (CO), benzen (C6H6), ozon (O3), pył zawieszony PM10; ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd), nikiel (Ni) i benzo(a)piren (B(a)P) w pyle zawieszonym PM10 oraz pył zawieszony PM2,5. Ocena wykonana w oparciu o kryteria ustanowione w celu ochrony roślin obejmowała 3 zanieczyszczenia: dwutlenek siarki SO2, tlenki azotu NOX i ozon O3 – wyjaśnił GIOŚ.

Pomiary prowadzone są na 298 stacjach w Polsce. 

Przeczytaj także: Rekordowe wypłaty w ostatnich dwóch latach w Czystym Powietrzu

Źródło: naukawpolsce.pap.pl

Last Updated on 17 listopada, 2025 by Krzysztof Kotlarski