Kto to jest prosument? Proste wyjaśnienie dla każdego
W Polsce dynamicznie rośnie liczba mikroinstalacji fotowoltaicznych. Na koniec listopada 2024 r. funkcjonowało już ponad 1,5 mln instalacji o łącznej mocy przekraczającej 11,95 GW. Co więcej, w samym listopadzie przyłączono do sieci aż ponad 10 tys. nowych instalacji PV, co pokazuje ogromny potencjał i zaangażowanie społeczeństwa w transformację energetyczną. Ten rosnący sektor nie tylko pomaga redukować koszty zużycia energii elektrycznej, ale również przyczynia się do tworzenia bardziej zrównoważonego systemu energetycznego.
Termin „prosument” to połączenie dwóch słów: „producent” i „konsument”, które doskonale oddają jego rolę w nowoczesnej gospodarce energetycznej. Kto to jest prosument? To osoba lub podmiot, który jednocześnie konsumuje i produkuje energię elektryczną, najczęściej na własne potrzeby. Koncepcja ta zyskała szczególne znaczenie wraz z rozwojem odnawialnych źródeł energii, zwłaszcza fotowoltaiki, która umożliwia indywidualną produkcję energii elektrycznej i jej konsumpcję bezpośrednio w miejscu wytworzenia.
Prosument – fotowoltaika: istotny element transformacji energetycznej
Jednym z najczęściej spotykanych rodzajów prosumenckiej działalności jest wykorzystanie instalacji paneli słonecznych do produkcji energii elektrycznej na własne potrzeby. Taki prosument posiada mikroinstalację fotowoltaiczną, która pozwala mu nie tylko zużywać wyprodukowaną energię, ale także przekazywać nadwyżki do sieci energetycznej. W Polsce system ten działa w ramach tzw. net-billingu, gdzie prosument sprzedaje nadwyżki energii do operatora sieciowego po cenach rynkowych i może odkupić je w okresach większego zapotrzebowania. Zalety związane z tym modelem obejmują redukcję kosztów energii elektrycznej, niezależność energetyczną oraz korzyści środowiskowe wynikające ze zmniejszenia emisji dwutlenku węgla i obciążenia systemu elektroenergetycznego. Zgodnie z ustawą o OZE status prosumenta mogą uzyskać zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorstwa pod warunkiem że energia nie stanowi głównego źródła dochodu i moc instalacji nie przekracza 50 kWp.
Prosument lokatorski, wirtualny prosument i aktywny prosument – nowe modele rynku energii
Nowoczesna energetyka oferuje różne modele funkcjonowania prosumentów. Prosument lokatorski to rozwiązanie dla wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni, które mogą produkować energię na potrzeby części wspólnych budynków za pomocą instalacji fotowoltaicznych. Ta forma umożliwia obniżenie kosztów zużycia energii elektrycznej oraz rozliczanie się w ramach net-billingu. Nadwyżki energii mogą być wykorzystane do rozliczenia rachunków za prąd lub wypłacone w gotówce.
Wirtualny prosument pozwala uczestniczyć w rynku energii odnawialnej bez posiadania fizycznej instalacji. Osoby lub firmy kupują udziały w farmach OZE, uzyskując dostęp do energii na preferencyjnych warunkach. Ten model jest korzystny dla tych, którzy nie mają możliwości montażu instalacji we własnym miejscu zamieszkania.
Aktywny prosument to zaawansowana forma prosumpcji, gdzie podmiot zarządza zużyciem energii i uczestniczy aktywnie w rynku energetycznym. Wykorzystuje magazynowanie nadwyżek oraz systemy zarządzania popytem (Demand Response), co pozwala obniżyć koszty zużycia i generować dodatkowe przychody z nadwyżek sprzedanych do sieci.
Wyzwania i problemy prosumentów w Polsce
Choć idea prosumpcji i rozwój mikroinstalacji fotowoltaicznych są często przedstawiane jako kluczowe elementy zielonej transformacji energetycznej, rzeczywistość okazuje się bardziej skomplikowana. Jednym z głównych wyzwań, z jakimi mierzą się prosumenci, jest trudność w oddawaniu nadwyżek energii do sieci elektroenergetycznej. Polska infrastruktura energetyczna nie jest dostosowana do tak dynamicznego wzrostu produkcji energii z OZE, co prowadzi do przeciążeń sieci i ograniczeń w odbiorze nadwyżek. W praktyce oznacza to, że w słoneczne dni, gdy produkcja energii jest największa, część wyprodukowanej energii może nie zostać odebrana przez operatorów sieciowych, co zmniejsza opłacalność inwestycji w fotowoltaikę.
Dodatkowym problemem jest system rozliczeń oparty na net-billingu, który nie zawsze działa na korzyść prosumentów. Cena, po której sprzedawana jest energia do sieci, często jest znacznie niższa niż cena jej odkupienia w momentach zwiększonego zapotrzebowania. To sprawia, że korzyści finansowe z posiadania instalacji fotowoltaicznej nie są tak oczywiste, jak mogłoby się wydawać. Brak stabilnych regulacji oraz niepewność co do przyszłych zmian w prawie dodatkowo wpływają na decyzje inwestycyjne i mogą hamować dalszy rozwój rynku prosumenckiego w Polsce. Mimo tych trudności, rozwój technologii magazynowania energii oraz modernizacja sieci elektroenergetycznej mogą w przyszłości znacząco poprawić sytuację prosumentów i uczynić ich inwestycje jeszcze bardziej opłacalnymi.
Znaczenie prosumpcji dla strategii ESG
Działalność prosumencka ma ogromne znaczenie dla strategii ESG, ponieważ promuje zrównoważone rozwiązania energetyczne oraz zmniejsza uzależnienie od paliw kopalnych. Poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych i poprawę efektywności energetycznej prosumenci przyczyniają się do tworzenia bardziej ekologicznego systemu elektroenergetycznego. Wspieranie rozwoju mikroinstalacji OZE umożliwia także decentralizację dostaw energii elektrycznej oraz poprawę bezpieczeństwa energetycznego lokalnych społeczności. Dodatkowo, rozwój sektora prosumenckiego stwarza nowe możliwości biznesowe i inwestycyjne w obszarze odnawialnych źródeł energii (OZE).
Prosument pełni istotną rolę w nowoczesnej energetyce, łącząc funkcje konsumenta i producenta energii. Dzięki rozwojowi technologii i regulacji prawnych, różne formy prosumpcji stają się coraz bardziej popularne. Ten trend przyczynia się do transformacji energetycznej, promując zwiększony udział odnawialnych źródeł energii oraz wspierając osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju i neutralności klimatycznej.
Źródło: akademiaesg.pl
Przeczytaj także: Wiceminister Krzysztof Bolesta o transformacji energetycznej i Green Deal Industrial Plan
Last Updated on 10 marca, 2025 by Elżbieta Wieleba