Podstawowy audyt ESG – zrób to sam

Jeśli firma chce skutecznie i kompleksowo wdrożyć zasady zrównoważonego rozwoju, powinna liczyć się z wydatkami, m.in. na konsultantów czy audytorów. Ten aspekt jest źródłem obaw przedsiębiorców, podaje Polskie Stowarzyszenie ESG w raporcie ,,ESG w praktyce. Szansa czy hamulec rozwoju firm?”. Przygotowanie się do raportowania niefinansowego i sporządzenie strategii zrównoważonego rozwoju przeważnie wymaga wsparcia specjalistów. Pewne działania można jednak przeprowadzić samodzielnie – przynajmniej w podstawowym zakresie.

Z artykułu dowiesz się:

• Dlaczego warto przeprowadzić audyt ESG?
• O czym pamiętać, jeśli firma chce przeprowadzić audyt ESG we własnym zakresie?
• Jakie pytania trzeba uwzględnić podczas audytu ESG?

Dla skutecznego wdrażania zasad zrównoważonego rozwoju kluczowe jest wykonanie audytu, czyli analizy i weryfikacji działań firmy pod względem czynników ESG. Dane zebrane podczas procesu i wnioski wyciągnięte na jego podstawie, mogą służyć jako baza do przygotowania raportu ESG.

Sprawdź, czy obowiązek raportowania ESG dotyczy Twojej firmy

Obowiązek raportowania niefinansowego został wprowadzony przez unijną dyrektywę NFRD (Non-Financial Reporting Directive) w 2014 r. Dokument obligował duże przedsiębiorstwa, będące jednostkami zainteresowania publicznego (m.in. spółki giełdowe, banki) do ujawniania informacji dotyczących kwestii środowiskowych, społecznych i zarządczych. Za sprawą dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) do raportowania ESG zobowiązane zostały kolejne grupy podmiotów. Obowiązek ten dotyczy:

• Od 2025 r. – dużych przedsiębiorstw i spółek publicznych zatrudniających co najmniej 500 osób, które już wcześniej były objęte obowiązkiem raportowania wynikającym z dyrektywy NFRD. Wykazują one informacje za rok obrotowy 2024.
• Od 2026 r. – firm, które spełniają dwa z trzech kryteriów: (i) zatrudniają powyżej 250 osób, (ii) ich suma bilansowa przekracza 20 mln EUR (ok. 85 mln zł), (iii) osiągają roczne przychody przekraczające 40 mln EUR (ok. 170 mln zł).
• Od 2027 r. – małych i średnich firm notowanych na rynkach regulowanych, przy czym podmioty te mają możliwość odroczenia obowiązku raportowania do 2028 r.

Obowiązek prawny nie jest jedynym czynnikiem, który powinien zachęcać firmy do sporządzenia raportu niefinansowego. Coraz częściej posiadanie takiego dokumentu jest warunkiem przedłużenia albo nawiązania współpracy przez kontrahenta – szczególnie, jeśli on sam jest zobligowany do raportowania. Taki podmiot w sprawozdaniu musi uwzględnić także to, w jaki sposób firmy z łańcucha wartości realizują założenia zrównoważonego rozwoju. Brak takiego raportu u partnera biznesowego utrudnia lub czasem uniemożliwia wykonanie tego zadania.

Mateusz Zreda, radca prawny, partner w kancelarii i grupie doradczej Destrier

Nawet jeśli przedsiębiorstwo nie spełnia kryteriów obowiązkowego raportowania ESG, grupa Destrier zaleca przygotowanie sprawozdania, jeśli firma:

• prowadzi działalność w sektorze o wysokim ryzyku środowiskowym (np. energetyka, produkcja, transport),
• dostarcza produkty lub usługi dla sektora publicznego, który wymaga zgodności z ESG,
• jest częścią łańcucha wartości dużych korporacji czy organizacji, które wymagają raportowania ESG od swoich kontrahentów,
• zamierza ubiegać się o finansowanie, dotacje lub zielony kredyt na preferencyjnych warunkach.

Audyt ESG to fundament dobrego przygotowania do raportowania

Audyt pozwala ocenić, w jaki sposób firma zarządza obowiązkami i ryzykami w zakresie wszystkich trzech czynników ESG. W ramach audytu dokonuje się analizy obecnych praktyk i sprawdza ich zgodność z normami oraz oczekiwaniami interesariuszy. Identyfikuje się też kluczowe wskaźniki do monitorowania z uwagi na specyfikę działalności organizacji oraz obszary do poprawy.

Dla wielu przedsiębiorstw barierą w dynamicznym wdrażaniu ESG, w tym przeprowadzeniu audytu, są koszty. Zdaniem prawie dwóch trzecich firm zapytanych w ramach badania Autodesk „Droga do zrównoważonego rozwoju” rozwiązania z zakresu ESG zwiększają koszty firmy. W przypadku audytu konkretna kwota zależy m.in. branży i wielkości przedsiębiorstwa oraz od zakresu sprawozdania. Niektóre podmioty oferują np. audyt w zakresie czynników środowiskowych – taka usługa to koszt kilku tys. zł. Bardziej zaawansowane i kompleksowe działanie, wraz z bieżącym monitoringiem wdrażanych przez firmę działań w przypadku dużego przedsiębiorstwa może kosztować nawet 30 tys. zł miesięcznie.

Nie każda firma, zwłaszcza mała, może sobie pozwolić na inwestycję w pełny zewnętrzny audyt. I choć zachęcamy do skorzystania ze wsparcia ekspertów, to gdy nie ma takiej możliwości, warto taki audyt przeprowadzić samodzielnie w podstawowym zakresie. Nawet jeśli przedsiębiorstwo nie planuje jeszcze przygotowywać pełnego raportu. Tzw. autoaudyt uświadamia, w jakich obszarach ESG firma radzi sobie dobrze, a gdzie jest jeszcze coś do poprawy.

Mateusz Zreda, radca prawny, partner w kancelarii i grupie doradczej Destrier

Elementy samodzielnego audytu firmy

Przy przeprowadzaniu autoaudytu warto wziąć pod uwagę kilka wskazówek:

1. Za punkt wyjścia do identyfikacji czynników wymagających oceny przyjmij dokument ESRS (European Sustainability Reporting Standards). To standard obowiązkowy dla firm objętych Dyrektywą CSRD, wskazujący obszary podlegające ocenie. Warto także zerknąć do wytycznych Grupy Roboczej EFRG zebranych w ramach VSME – są to rekomendacje dla MŚP do dobrowolnej oceny obszarów dotyczących zrównoważonego rozwoju.
2. Weź pod uwagę również akty prawne (np. Kodeks pracy) i regulacje związane typowo z daną branżą (np. kodeksy etyczne). 
3. Zweryfikuj, czy istnieje możliwość zatrudnienia lub wyznaczenia spośród obecnych pracowników osoby, która będzie odpowiedzialna za sprawdzanie na bieżąco nowych przepisów, aktualności związanych z ESG. Taka osoba, a najlepiej docelowo zespół, powinna również mieć dostęp do wszystkich danych potrzebnych do monitorowania wdrażania strategii ESG w firmie.
4. Przeanalizuj możliwości zdobycia ,,twardych” danych na temat wpływu prowadzonej działalności na środowisko i społeczeństwo. Zastanów się np. nad skorzystaniem z narzędzi umożliwiających obliczanie śladu węglowego. 
5. Zdecyduj, gdzie i w jaki sposób będą przechowywane dane związane ze strategią i raportowaniem ESG. Zbierz informacje na temat dotychczasowych działań firmy i przeanalizuj je. Sprawdź, czy zauważasz jakieś prawidłowości, czy analizowane wskaźniki ulegają poprawie rok do roku.
6. Opracuj cele i harmonogram działań w ramach realizacji strategii ESG.

Autoaudyt pozwoli zrozumieć, w jakich aspektach firma spełnia wymagania ESG, a w jakich konieczne są działania naprawcze. Podjęcie tego wysiłku może się opłacić i pomóc dostosować działalność do rosnących wymagań rynkowych. A to z kolei zwiększy konkurencyjność organizacji na rynku. Firmy, które podejmą odpowiednie kroki już teraz, będą lepiej przygotowane na kolejne wymagania dotyczące zrównoważonego rozwoju.

Przykładowe pytania do autoaudytu

Czy firma…

• Monitoruje zużycie energii, wody, ślad węglowy i ilość generowanych odpadów?
• Przeprowadza działania mające zwiększyć efektywność energetyczną?
• Zapobiega negatywnemu wpływowi na ekosystemy, środowisko naturalne?
• Stara się korzystać z gospodarki obiegu zamkniętego i stosuje recykling?
• Oferuje warunki zatrudnienia zgodne z kodeksem pracy?
• Nie łamie praw człowieka, nie korzysta z pracy dzieci i pracy przymusowej?
• Przeprowadza regularnie szkolenia BHP dla pracowników?
• Wspiera inicjatywy społeczne?
• Posiada przejrzyste struktury zarządcze i procesy decyzyjne?
• Wdrożyła działania antykorupcyjne?
• Wykluczyła z wewnętrznych dokumentów zapisy niezgodne z ESG?
• Nie stosuje nieuczciwych praktyk konsumenckich i czynów nieuczciwej konkurencji?

Przeczytaj również: S i G, czyli czynniki społeczne i ład korporacyjny

Źródło informacji: akademiaesg.pl

Last Updated on 7 maja, 2025 by Samir Malki