Sprawozdawczość finansowa firm budowlanych w ocenie banku
Branża budowalna składa się zasadniczo z czterech segmentów (transport, przemysł, energetyka, budynki). Jednakże, działalność w każdym z segmentów ostatecznie sprowadza się do ryzyka realizacji długoterminowego kontraktu. W związku z tym istnieje kilka kluczowym elementów, które są specyficzne dla sprawozdawczości finansowej firm budowlanych.
Po pierwsze, wyzwanie stanowią szacunki dotyczące przychodów. Obejmują one początkową kwotę przychodów ustaloną w umowie oraz zmiany dokonywane w trakcie wykonywania umowy, roszczenia oraz premie jednakże w zakresie, w jakim istnieje prawdopodobieństwo, że przyniosą przychód, oraz możliwe jest wiarygodne ustalenie ich wartości. Wszystkie składowe przychodów poza kwotą wyjściową ustaloną w pierwotnej umowie są zatem zależne od przyjętych założeń. Faktyczna realizacja przychodów może istotnie różnic się od założeń (może więc rosnąć lub maleć z okresu na okres).
Po drugie, problematyczne jest określone aktualnego budżetu kontraktu na dzień sprawozdawczy. Koszty oszacowane na dzień podpisanie kontraktu budowlanego należy zaktualizować. Użytkownikom sprawozdań finansowych trudno jest ocenić wiarygodność aktualizacji budżetów dokonywanych przez spółki budowlane, szczególnie w przypadku istotnych zmian na rynku. Częściowo wzrost kosztów może podlegać zabezpieczeniu jednak w praktyce jest to bardzo utrudnione.
Po trzecie, aby właściwie ująć w sprawozdaniu przychody i koszty danego kontraktu budowlanego należy określić stan zaawansowania realizacji umowy. Jest to konieczne, gdyż częściowe płatności i zaliczki otrzymane od zamawiającego często nie odzwierciedlają stanu wykonania prac. W zależności od charakteru umowy ustalenie stopnia zaawansowania najczęściej obejmuje:
a) ustalenie proporcji kosztów umowy poniesionych z tytułu prac wykonanych do danego momentu w stosunku do szacunkowych łącznych kosztów umowy lub
b) pomiar wykonanych prac.
Każda z metod ma jednak w sobie nieodłączne ryzyko przeszacowania lub niedoszacowania stopnia zaawansowania prac.
Biorąc pod uwagę podatny na założenia charakter kluczowych czynników wpływających na sprawozdania finansowe spółek budowlanych oraz istotne ryzyko kredytowe (wynikające ze zmiennych czynników w trakcie trwania długoterminowych umów), pozyskiwanie finasowania dla branży budowlanej jest relatywnie trudne. Dodatkowym utrudnieniem w finansowaniu działalności firm budowlanych jest też mały majątek podmiotu, który mógłby stanowić zabezpieczenie takiego finansowania. Najbardziej rozpowszechnione zabezpieczenie w postaci cesji z kontraktu ma jedną istotną słabość z punktu widzenia banków – nie zabezpiecza spłaty zadłużenia w sytuacji kłopotów firmy.
Kluczowa pozostaje rentowność działalności, przy jednoczesnym zachowaniu dodatnich przepływów operacyjnych. Banki preferują finansowanie podmiotów, które posiadają zdywersyfikowany portfel zamówień, nie mają nadmiernej kontraktacji w krótkim okresie, posiadają płynność (istotne środki pieniężne do dyspozycji) oraz mogą liczyć na wsparcie swoich właścicieli lub mają zgromadzone środki pozwalające na pokrycie przejściowych strat na kontraktach.
Istotny jest również moment cyklu ekonomicznego. W polskiej specyfice (stałe ceny kontraktów oraz istotny wkład środków unijnych w finansowaniu infrastruktury), firmy budowane można zaliczyć do spółek antycyklicznych. Rentowność kontraktów często bywa wyższa w otoczeniu wolniejszego wzrostu gospodarczego. Spółki przy spowolnieniu, musza co prawda pokryć swoje koszty stałe jednak surowce, podwykonawcy oraz pracownicy są dostępni w atrakcyjnych cenach. Z kolei, zbyt szybki wzrost powodujący niedobór pracowników, podwykonawców, kumulację robót oraz wzrost cen surowców drastycznie obniża rentowność powodując liczne opóźnienia w realizacji inwestycji oraz niewypłacalność spółek budowlanych.
Współpraca instytucji finansowych z firmami z sektora budowlanego wymaga od obu stron zaufania i przekonania o pełnej wiarygodności prezentowanych danych finansowych. PKO Bank Polski jest zawsze zainteresowany tym, aby Wykonawca zrealizował swoje kontrakty, tak więc szybkie i transparentne raportowanie strat na kontraktach daje możliwość obu stronom zareagowania na negatywne wyniki w racjonalny sposób i budujący niezbędne zaufanie. PKO Bank Polski współpracuje z wiodącymi firmami jak również z mniejszymi podmiotami z branży budowlanej. Zawsze podstawą współpracy jest wzajemne zrozumienie i zaufanie. Celem PKO Banku Polskiego jest wspieranie zrównoważonego rozwoju firm przy zachowaniu odpowiedniego poziomu ryzyka.
Autor:
Marcin Pieńkowski, Menedżer w Departamencie Strategicznych Klientów Korporacyjnych PKO BP
Piotr Galas, Członek Rady Nadzorczej PKO Leasing
Last Updated on 17 marca, 2021 by Karolina Ampulska