Na drodze do zrównoważonej gospodarki – czy biznes jest jednakowo zaangażowany?
Anna Kowalik – Analityk Biznesowy, CRIF Polska
Zrównoważony rozwój przedsiębiorstwa (określany również jako ESG od ang. słów: Environment, Social, Governance) to koncepcja prowadzenia biznesu, w której ekonomiczne potrzeby firmy są zaspokajane przy zachowaniu uważności na wpływ organizacji na środowisko naturalne, dobrostan pracowników, społeczności lokalnych i odbiorców końcowych. Na świecie koncepcja ta nabrała szczególnego znaczenia w ostatnich latach, głównie za sprawą wspólnych deklaracji wdrażania założeń zrównoważonego rozwoju.
Na drodze do zrównoważonej gospodarki
Unia Europejska, która określiła sobie bardzo ambitny cel i plan transformacji do zrównoważonej gospodarki, aktualnie wiedzie prym i stanowi wzór dla całego świata. Tylko w ciągu ostatnich 5 lat ponad 57% legislacji w obszarze ESG wyszło z ramienia UE. W przeważającej części wymogi te nałożone są na korporacje, czy instytucje finansowe, jednak w ostatnim czasie obowiązek ten spada kaskadowo również na duże firmy. Już w przyszłym roku firmy z UE, w tym z Polski, zatrudniające powyżej 250 osób będą zbierać dane i przygotowywać raporty swojego poziom zrównoważonego rozwoju (wg CSRD – Dyrektywny w sprawie sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju) w sposób odmienny od dotychczasowego, wykorzystując europejskie standardy sprawozdawczości kwestii zrównoważonego rozwoju (ang. ESRS). Wymogi prawne, bez dwóch zdań, mocno przyspieszają zieloną transformację, od której nie ma odwrotu. Pozostaje jednak pytanie, czy zatem tylko duże podmioty muszą prowadzić biznes zgodnie z zasadami ESG (szacuje się, że w Polsce 3500 firm zostanie objęte obowiązkiem CSRD) i czy oznacza to, że firmy z sektora małych i średnich przedsiębiorstw mogą spać spokojnie i nie wdrażać zmian w swojej dotychczasowej działalności?
Zaangażowanie polskiego MŚP w kwestie zrównoważonego rozwoju
W Polsce mamy ponad 2 miliony MŚP, stanowiących blisko 99% wszystkich firm, zatrudniających ok. 100 mln osób i odpowiedzialnych za produkcję blisko połowy krajowego PKB. Ich wpływ na czynniki ESG, niezależnie od skali działania, jest zatem bezdyskusyjny i ogromny. Nie można mówić o zielonej transformacji całej gospodarki, jeśli tylko jej fragment będzie działał według nowego modelu uwzględniającego czynniki ESG, a reszta nie zmieni nic w dotychczasowym sposobie działania. Aby osiągnąć wspólny globalny cel, cały biznes musi działać spójnie i podążać tą samą drogą. Niestety, nie każda firma jeszcze to rozumie, w szczególności MŚP.
Świadomość małych i średnich przedsiębiorstw na temat zrównoważonego rozwoju i zmian wynikających z wymogów regulacyjnych, a także ich gotowość do wdrażania nowych elementów ESG w swoją działalność, niestety nie napawają optymizmem. Polskie MŚP, chociaż deklarują, że znają przepisy, tak naprawdę nie orientują się w najważniejszej legislacji ESG i często nie śledzą przepisów, które nie dotyczą bezpośrednio ich branż.
Wiedza na temat założeń zrównoważonego rozwoju i podstawowych pojęć w tej tematyce to również obszar, w którym polskie MŚP nie najlepiej zdają egzamin, co przekłada się na postrzeganie istotności tych zagadnień w kontekście danej organizacji. Ponad połowa MŚP uważa, że kwestie zrównoważonego rozwoju nie są ważne dla ich działalności biznesowej. Bardzo istotny jest fakt, że firmy postrzegają ESG przez pryzmat kosztu, dodatkowego obowiązku, a nie wymiernych korzyści, w szczególności długofalowych. Niestety, firmy w Polsce bardzo często nie są świadome, że uwzględnienie czynników ESG w swojej działalności, mierzenie oraz pokazywanie swojego wpływu na zrównoważony rozwój, jest dla nich szansą i może stać się dodatkową, obok ceny i jakości, przewagą konkurencyjną. Jest to szczególnie ważne dla tych polskich firm, które eksportują do UE. W takich krajach jak Niemcy czy Francja świadomość i zaangażowanie firm w ESG są o wiele większe, ale również lokalne regulacje nakazują, aby firmy nawiązywały relacje biznesowe z takimi partnerami, którzy potrafią pokazać, jak ich produkt czy usługa realizuje strategię ESG. Badania pokazują, że blisko 60% polskich MŚP nie posiada inicjatyw czy strategii w obszarze ESG, a te firmy, które je mają, najczęściej wskazują, że głównym powodem tych działań była odpowiedź na oczekiwania interesariuszy, takich jak: klienci, inwestorzy, banki, kontrahenci czy dostawcy. To jasno pokazuje, że polskie MŚP bardziej „muszą” niż „chcą” prowadzić biznes w nowy, zrównoważony sposób.
Nieznajomość bądź bardzo słaba orientacja w tematyce ESG przekłada się również na nierozumienie przez firmy ich pośredniego obowiązku raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju. Jak pokazują badania, jedynie około 30% polskich MŚP publikuje informacje o zrównoważonym rozwoju, podkreślając, że największą trudnością jest pracochłonność, brak danych oraz wiedzy. Chociaż ustawodawca nie nałożył bezpośredniego obowiązku raportowanie ESG na MŚP rynku nieregulowanego, warte uwagi jest to, że obowiązująca dyrektywa CSRD nakłada na duże firmy obowiązek analizy i uwzględnienia danych ESG na temat swoich łańcuchów wartości, czyli dostawców, partnerów, klientów. Przedsiębiorcy z sektora MŚP bardzo często współpracują z dużymi przedsiębiorcami jako dostawcy lub podwykonawcy usług. Oznacza to de facto, że również oni będą musieli zacząć stosować zrównoważone podejście do biznesu i zarządzania, pośrednio będą bowiem objęci obowiązkami wynikającymi z obowiązującego prawa.
Jak zaangażować MŚP w zieloną transformację
Chociaż dzisiaj wśród wielu przedsiębiorców z sektora MŚP zainteresowanie problematyką ESG nie jest duże i wiele firm uważa, że zrównoważony rozwój dotyczy ich w ograniczonym stopniu, to jednak coraz większe naciski ze strony kontrahentów, klientów czy regulatora będą na nich wymuszały zmianę prowadzenia swojego biznesu w nowy, zgodny z ESG sposób. Cytowane najczęściej przez MŚP trudności i wyzwania, jak brak wiedzy, zasobów ludzkich i finansowych czy czasu wskazują, że sektor ten potrzebuje ogromnego wsparcia zarówno od swoich partnerów biznesowych, jak i instytucji otoczenia biznesu. Transformacja w kierunku zrównoważonej gospodarki musi opierać się na dialogu i edukacji, pomocny może okazać się także rozwój technologiczny. Już dziś na rynku mamy narzędzia (jak np. globalna platforma Synesgy firmy CRIF), które idealnie nadają się do edukacji czy budowania świadomości ESG firm, ale przede wszystkim do pomocy w ocenie swojego poziomu zrównoważonego rozwoju w sposób szybki, łatwy i bez konieczności posiadania eksperckiej wiedzy. Napawa optymizmem fakt, że dziś wiele firm posiadających w swoich łańcuchach wartości setki czy tysiące partnerów, podejmuje działania, które mają tym podmiotom pomóc zrozumieć, czym jest ESG i w jaki sposób obejmuje ono daną firmę. Dostarczają im również narzędzi, które pomagają szybko i łatwo dokonać oceny i zaraportować swój poziom zrównoważonego rozwoju. Wszystko po to, aby umożliwić kontrahentom pozostanie w łańcuchach wartości, a tym samym wprowadzić ich na drogę do zrównoważonego rozwoju.
Źródła:
Badanie dotyczące świadomości i gotowości na wdrażanie polityk zrównoważonego rozwoju w sektorze MŚP w Polsce, Raport 2023, Ministerstwo Rozwoju i Technologii
ESG w opiniach i działaniach polskich przedsiębiorców z sektora MŚP, Departament Badań i Analiz BGK, kwiecień 2024 r.
Last Updated on 29 maja, 2024 by Anastazja Lach