Kiedy ZUS ogranicza rentę przy niezdolności do pracy?

Ekspert: Sylwia Bartołd, Regionalny Dyrektor Sprzedaży w Leadenhall Insurance

• Po 6-miesięcznym zasiłku chorobowym ZUS przyznaje samozatrudnionym rentę z tytułu niezdolności do pracy, ale może ją ograniczyć lub zawiesić przy dodatkowych zarobkach.
• Osoby otrzymujące rentę tracą świadczenie przy zarobkach powyżej 11 373 zł brutto miesięcznie, a powyżej 6124 zł brutto renta jest obniżana nawet o 939 zł.
• Z kolei rynek ubezpieczeniowy w ramach polis od utraty dochodu, zapewnia wsparcie w razie utraty zdolności do pracy w konkretnym zawodzie i bez ograniczeń dochodowych.
• Prywatne ubezpieczenia oferują np. do 80% przychodów przez 2 lata – dla przedsiębiorcy z przychodem 10 000 zł miesięcznie oznacza to 4-krotnie większe świadczenie niż w ZUS-ie.

Zasady przyznawania i wysokość świadczenia po utracie zdolności do pracy wskutek wypadku lub choroby różnią się w ZUS-ie i prywatnych ubezpieczeniach. Kluczowa różnica dotyczy definicji całkowitej niezdolności do pracy i możliwości przekwalifikowania się. Problem ten szczególnie dotyczy przedsiębiorców i samozatrudnionych, którzy w przypadku utraty zdolności do pracy w swoim zawodzie mogą liczyć jedynie na niewielkie wsparcie z systemu publicznego.

Zgodnie z art. 12 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ZUS rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy. Całkowita oznacza utratę zdolności do wykonywania jakiejkolwiek aktywności zawodowej, niezależnie od charakteru dotychczasowego zawodu. Częściowa niezdolność to natomiast znaczne ograniczenie zdolności do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.

– Na rynku prywatnych ubezpieczeń całkowita niezdolność do pracy dotyczy niekiedy jakiejkolwiek pracy, tak jak w ZUS-ie. Jednak może być też definiowana jako brak możliwości wykonywania konkretnego zawodu. To dla klienta korzystniejsze rozwiązanie, dostępne m.in. w niektórych ubezpieczeniach od utraty dochodu. Jeżeli po wypadku lub w chorobie klient nie będzie mógł pracować w swoim zawodzie, otrzyma świadczenie skorelowane z jego dotychczasowymi przychodami. Może się też przekwalifikować, jeżeli chce to zrobić i stan zdrowia mu na to pozwala. Wypłata z polisy i zarobki z nowej pracy skumulują się, ale na innych zasadach niż w ZUS-ie, gdzie po przekwalifikowaniu istnieje ryzyko ograniczenia lub utraty renty chorobowej – mówi Sylwia Bartołd, Regionalny Dyrektor Sprzedaży w Leadenhall Insurance.

Świadczenia z ZUS-u: zasiłek i renta

ZUS wypłaca zasiłek chorobowy przez maksymalnie 6 miesięcy. Wysokość świadczenia zależy od podstawy wymiaru składek, którą płacą przedsiębiorcy i samozatrudnieni. W 2025 roku na tzw. małym ZUS-ie minimalna podstawa oznacza wypłatę 722 zł miesięcznie, a na dużym jest to 2872 zł. Po tym okresie można liczyć na rentę z tytułu niezdolności do pracy. W tym roku wynosi ona 1878,91 zł brutto przy całkowitej niezdolności lub 1409,18 zł przy częściowej niezdolności do pracy. Jeżeli niezdolność to skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej – wypłaty są nieco wyższe, odpowiednio 2254,69 zł i 1691,02 zł brutto.

Osoby otrzymujące rentę mogą dodatkowo pracować, ale muszą pamiętać o limitach dochodów. ZUS obniża rentę nawet o 939,61 zł przy zarobkach powyżej 70% średniego wynagrodzenia w kraju (od 1 września 2025 r. to 6124,10 zł brutto). I zawiesza świadczenie, jeżeli zarobki przekroczą 130% tego wynagrodzenia (11 373,30 zł brutto od 1 września 2025 r.).

Jak działa ubezpieczenie od utraty dochodu?

Rynek prywatnych polis daje alternatywę dla świadczeń z ZUS-u ubezpieczeniem od utraty dochodu. Celem jest zapewnienie rekompensaty zarobków utraconych w związku z wypadkiem lub chorobą. Polisa obejmuje przede wszystkim całkowitą okresową niezdolność do pracy – sytuację, w której ubezpieczona osoba po pewnym czasie może wrócić do swojego zawodu. Świadczenie może sięgać 80% średniego miesięcznego przychodu z 12 miesięcy przed zakupem polisy i jest wypłacane przez maksymalnie 24 miesiące. Polisa może również objąć trwałą niezdolność do pracy, czyli brak możliwości powrotu do zawodu. W tym przypadku świadczenie może wynosić nawet 10-krotność rocznych przychodów.

– Tak definiowana niezdolność do pracy obejmuje zawód wskazany w polisie, a nie jakąkolwiek pracę. Ubezpieczony nie ma obowiązku przekwalifikowania się, a świadczone zbliżone poziomem do zarobków sprzed wypadku czy choroby pozwala mu utrzymać siebie i najbliższych, gdy dochodzi do zdrowia – wyjaśnia Sylwia Bartołd z Leadenhall Insurance.

Praktyczne zastosowanie tego rodzaju ochrony pokazują przykłady szkód zgłoszonych do Leadenhall Insurance, m.in. chirurga po udarze, który przez 24 miesiące otrzymywał świadczenie w wysokości 8000 zł miesięcznie, czy chorej na raka piersi lekarki, która po operacji, radio- i chemioterapii otrzymała łącznie ok. 110 000 zł przez 16 miesięcy niezdolności do pracy.

Przeczytaj także: Pokolenie Z na rynku pracy – nowe oczekiwania, nowy styl pracy

Last Updated on 28 sierpnia, 2025 by Anastazja Lach