Bliźniacze kryzysy strat przyrodniczych i zmian klimatu wymagają międzynarodowej współpracy. Rozmowa z Gavinem Edwardsem, dyrektorem wykonawczym Sekretariatu Inicjatywy Nature Positive
Inicjatywa Nature Positive stała się potężnym wezwaniem do działania w ramach globalnej dyskusji o różnorodności biologicznej po 2020 roku. Jak zdefiniowałby Pan podstawowe zasady prawdziwie pozytywnej dla przyrody gospodarki?
Gospodarka pozytywna dla przyrody to taka, która napędza proces odnowy środowiska poprzez zatrzymanie i odwrócenie dotychczasowych strat przyrodniczych. Jest jednocześnie misją uzgodnionych przez 196 krajów w 2022 roku Globalnych Ram Różnorodności Biologicznej (Global Biodiversity Framework). Nature Positive przekuwa tę misję w spójną narrację dla środowiska, jak również wymierny cel.
Kluczowe znaczenie dla jego osiągnięcia ma właśnie wspólny, wiarygodny i praktyczny sposób mierzenia czy przyroda zanika, czy się odradza. Jeśli każdy rząd krajowy, samorząd lokalny, firma czy instytucja finansowa może wykazać, że nie przyczynia się już do niszczenia przyrody, a do jej rozwoju, wówczas te pozytywne działania, które podejmuje każdy podmiot, stają się elementami składowymi globalnej gospodarki pozytywnej dla przyrody.
Jakie są najważniejsze kroki, które rządy i przedsiębiorstwa muszą dziś podjąć, aby przejść od zobowiązań do rzeczywistego wpływu na powstrzymanie i odwrócenie procesu utraty różnorodności biologicznej?
Globalne Ramy Różnorodności Biologicznej określają 23 Cele Działania, które, jeśli zostaną w pełni wdrożone, mają doprowadzić do realizacji Misji 2030. Rządy mogą odegrać kluczową rolę na przykład w Celu 3 – obejmując 30% gruntów, akwenów wód słodkich i mórz ochroną przyrodniczą, zarządzaną przez lokalne społeczności. Władze krajowe i lokalne mają również do odegrania kluczową rolę w Celu 1 – zapewniając, że wszystkie plany zagospodarowania przestrzennego są kompletne i angażują społeczności lokalne, przedsiębiorstwa i inne podmioty. Przywrócenie silnie dotkniętych siedlisk jest również celem GRRB – cel 2 postuluje przywrócenie 30% wszystkich zdegradowanych ekosystemów na całym świecie. Państwa członkowskie UE opracowują obecnie plany odnowy co najmniej 20% obszarów lądowych i morskich UE do 2030 roku. Działanie zgodnie z duchem i celem ram ONZ oznacza, że każdy rząd musi opracować regulacje i motywacje wystarczająco ambitne, aby odwrócić straty przyrodnicze na poziomie lokalnym i krajowym. W ten sposób przyczynią się one również znacząco do łagodzenia skutków zmian klimatycznych i adaptacji do nowych warunków oraz do wdrożenia Porozumienia Paryskiego z 2015 r.
Przedsiębiorstwa i instytucje finansowe również mogą i muszą odegrać istotną rolę. Na przykład firmy, które przyjmują i stosują ramy sprawozdawczości Taskforce on Nature-related Financial Disclosure (TNFD) oraz Global Reporting Initiative do ujawniania swojego wpływu i zależności od przyrody, firmy, które usuwają ze swoich łańcuchów dostaw produkty związane z wylesianiem i przeławianiem oraz instytucje finansowe, które inwestują wyłącznie w infrastrukturę przyczyniającą się do odbudowy przyrody, będą wykazywać swój wkład w tworzenie świata pozytywnego dla przyrody.
W jaki sposób sektor prywatny może odgrywać bardziej znaczącą rolę w ochronie naturalnych ekosystemów, jednocześnie zapewniając wartość ekonomiczną?
Żaden z tych celów nie jest osiągalny bez przywództwa sektora prywatnego. Podczas gdy sektory żywności i rolnictwa mają zdecydowanie największy wpływ na przyrodę (szacowany na około 70%), inne sektory, takie jak górnictwo, infrastruktura, budownictwo i produkcja, również mają do odegrania ważną rolę. Światowe Forum Ekonomiczne szacuje, że ponad połowa światowego PKB jest w umiarkowanym lub wysokim stopniu zależna od przyrody. W rzeczywistości wszystkie firmy i cała ludzkość zależą od przyrody, jeśli chodzi o żywność, którą jemy, ubrania, które nosimy, czystą wodę, świeże powietrze i schronienie.
Ważne jest, aby myśleć nie tylko o wpływie firmy na przyrodę, ale także o możliwościach, jakie może przynieść gospodarka pozytywna dla przyrody. W miarę jak różne sektory przechodzą na stronę odnowy przyrodniczej, Światowe Forum Ekonomiczne niedawno oszacowało wartość takich pozytywnych dla przyrody możliwości biznesowych na 1,4 biliona dolarów. A to wszystko w zaledwie czterech sektorach, obejmujących odnawialne źródła energii na morzu czy rewitalizację miast.
Na przykład zapewnienie, że nowy projekt budowlany nie jest zlokalizowany w krytycznych siedliskach dzikiej przyrody, a zamiast tego wykorzystuje tereny poprzemysłowe lub tereny zdewastowane – przy jednoczesnym zapewnieniu, że projekt ten przyczynia się do odbudowy przyrody na sąsiadujących obszarach – jest jednym z wielu sposobów, w jaki firmy mogą budować wartość ekonomiczną, jednocześnie chroniąc przyrodę.
Wiele firm ma trudności z mierzeniem i raportowaniem ryzyka i zależności związanych z przyrodą. Jakie narzędzia lub ramy uważa Pan za najbardziej skuteczne w budowaniu przejrzystości i odpowiedzialności?
Do tej pory firmy miały do dyspozycji szereg narzędzi, które mogły im pomóc, takich jak systemy certyfikacji ekologicznej, protokół rachunkowości kapitału naturalnego, normy środowiskowe, np. te opracowane przez ISO, oraz ujawnianie informacji finansowych. Pomimo tych wszystkich innowacji, firmy nie potrafią jeszcze odpowiedzieć na najbardziej fundamentalne pytanie: czy przyczyniają się do odnowy przyrody, czy też do jej upadku?
To pytanie wymykało się sektorowi prywatnemu częściowo z powodu ogromnego wyzwania, jakim jest pomiar przyrody – ale obecnie pojawiają się dwa kluczowe zestawy rozwiązań.
Po pierwsze, koszt gromadzenia danych przyrodniczych gwałtownie spada. Innowacje w dziedzinie technologii przyrodniczych, takie jak teledetekcja, przesyłająca dane częściej, przy niższych kosztach i z coraz wyższą rozdzielczością, są w zasięgu ręki. Nasłuchy bioakustyczne i próbki eDNA mogą identyfikować obecność kluczowych gatunków w krajobrazie, a dane te można gromadzić za ułamek kosztów tradycyjnych badań terenowych. Z czasem sztuczna inteligencja będzie w stanie przesiać i nadać sens wszystkim tym danym.
Konieczne jest również drugie rozwiązanie: wspólne, wiarygodne, praktyczne i porównywalne podejście do pomiaru przyrody. Inicjatywa Nature Positive buduje globalny konsensus wokół wspólnego zestawu wskaźników, które wszystkie podmioty mogą wykorzystać do wykazania, że mierzą przyrodę w spójny i symetryczny sposób. Projekt zestawu wskaźników został opublikowany w 2024 r. i koncentruje się na zasięgu i stanie ekosystemów, a także na zdrowiu gatunków. Miary są obecnie testowane przez szereg firm z sześciu sektorów biznesowych w 32 krajach. Po przetestowaniu, wskaźniki zostaną następnie szeroko udostępnione do użytku począwszy od 2026 roku, a także osadzone w ramach sprawozdawczości. Niezależnie od tego, czy firma angażuje się poprzez ujawnianie informacji i sprawozdawczość, inwestowanie w rozwój, pozyskiwanie certyfikatów różnorodności biologicznej, czy też ustalanie opartych na nauce celów dla swojej globalnej strategii zrównoważonego rozwoju, będzie potrzebować wspólnego, ogólnie przyjętego podejścia do wskaźników. Opracowane przez nas mierniki stanu przyrody to zapewnią.
Pracował Pan przy wielu globalnych kampaniach i wielostronnych porozumieniach. Co daje dziś Panu nadzieję, mając na uwadze kierunek, w którym podąża współpraca międzynarodowa przy rozwiązywaniu kryzysów ekologicznych?
Bliźniacze kryzysy strat przyrodniczych i zmian klimatu doprowadzą do bardziej ekstremalnych zjawisk pogodowych i zagrożą wszystkiemu, począwszy od bezpieczeństwa żywnościowego, przez dostęp do czystej wody, na spadku populacji dzikich zwierząt skończywszy. To z kolei może przynieść niestabilność gospodarczą, podważyć fundamenty biznesu, przyczynić się do masowej migracji i podnieść koszty podstawowych towarów, takich jak zdrowa, wartościowa żywność.
Wszelkie propozycje rozwiązań tych dwóch kryzysów zaczynają się od współpracy międzynarodowej, ponieważ nie można im sprostać za pomocą indywidualnych działań – kluczowe znaczenie mają działania zbiorowe. Ignorowanie tego prostego faktu doprowadzi jedynie do opóźnień w reakcji, spowolnienia rozwoju gospodarczego i ostatecznie pogorszenia naszego stylu życia. Współpraca międzynarodowa jest zatem, prędzej czy później, nieunikniona.
Gavin Edwards jest działaczem na rzecz ochrony przyrody i środowiska z trzydziestoletnim doświadczeniem w poszukiwaniu przełomowych rozwiązań dla bliźniaczych kryzysów bioróżnorodności i klimatu. Przyczynił się do ważnych sukcesów w zakresie ochrony przyrody. Jest dyrektorem wykonawczym Sekretariatu Inicjatywy Nature Positive – organizacji zrzeszającej 27 wiodących instytucji, dążących do ujednolicenia definicji, wzrostu znaczenia i rozpoznawalności terminu „nature positive”. Posiada tytuł Executive MBA uzyskany w Kellogg-HKUST.
Last Updated on 19 maja, 2025 by Samir Malki