RAPORTOWANIE ESG – OBOWIĄZEK CZY SZANSA?
Eksperci: dr Renata Koneczna – Senior Consultant oraz Jan Bednarz – Consultant w Greeners
W ostatnich latach obserwujemy znaczący wzrost liczby zmian legislacyjnych dotyczących sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw. Firmy zobowiązane są już nie tylko informować otoczenie o swoich wynikach finansowych, ale również ujawniać informacje dotyczące aspektów środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego (ESG) w ich działalności gospodarczej. Dane umieszczane w raportach w zakresie zrównoważonego rozwoju posłużą nie tylko organom państwowym, ale przede wszystkim partnerom biznesowym i odbiorcom końcowym. Mają one istotny wpływ na wartość przedsiębiorstwa, jego konkurencyjność czy dostęp do finansowania. Inwestorzy, który otrzymają odpowiednie dane, mogą uwzględnić długoterminowe ryzyko środowiskowe w wycenie przedsiębiorstwa.
Dyrektywa w sprawie ujawniania informacji niefinansowych (NFRD) weszła w życie we wszystkich państwach członkowskich UE w 2018 r. i stanowiła ważny, ale niewystarczający krok w kierunku obowiązkowego ujawniania informacji dotyczących zrównoważonego rozwoju. W 2022 r. Unia Europejska przyjęła dyrektywę w sprawie sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD). CSRD umożliwiła przyjęcie pierwszego zestawu europejskich standardów sprawozdawczości na rzecz zrównoważonego rozwoju (ESRS).
Dyrektywa CSRD prowadzi do wzrostu liczby podmiotów zobowiązanych do ujawniania informacji w zakresie ESG z około 11 700 spółek (w ramach NFRD) do prawie 50 000 spółek w całej UE[1]. Obowiązek jest wprowadzany etapami, a pierwsze spółki będą zobowiązane do raportowania zgodnie z ESRS począwszy od 2025 r., za rok obrotowy 2024. Jako pierwsze raportować będą podmioty podlegające uprzednio pod NFRD (zatrudniające powyżej 500 osób uznane jako spółki interesu publicznego). W kolejnym roku będą to już wszystkie duże przedsiębiorstwa, a następnie także średnie i małe przedsiębiorstwa, których papiery wartościowe są notowane. Dyrektywa obejmuje również największe przedsiębiorstwa spoza UE, które generują odpowiednie wysokie obroty na terenie Unii Europejskiej.
Dyrektywa CSRD rozszerza zakres NFRD i wprowadza bardziej szczegółowe i ambitne wymogi sprawozdawcze dla objętych nią spółek, a także prowadzi do ujednolicenia zakresu danych ujawnianych. Główne elementy raportowania zgodnie z CSRD to:
- Zasada podwójnej istotności – ocena wpływu kwestii ESG na działalność spółki, a także wpływu jej działalności operacyjnej na społeczeństwo i środowisko.
- Przejrzystość wpływu w łańcuchu wartości –ocena bezpośredniej działalności operacyjnej, a także istotnych obszarów wpływu oraz ryzyka i szans w łańcuchu wartości.
- Powiązania z modelem biznesowym i strategią –wyjaśnienie w jaki sposób kwestie ESG wpływają (pozytywnie i negatywnie) na strategię i model biznesowy spółki oraz czy zamierza ona wprowadzić zmiany, aby łagodzić negatywny wpływ związany ze swoją działalnością.
- Stosowanie jednolitych standardów przez wszystkie podmioty zobowiązane (ESRS) – stosowanie obowiązkowych europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (ESRS) w celu przygotowania ujawnień dotyczących zrównoważonego rozwoju.
- Ślad węglowy – obliczenie śladu węglowego w zakresie 1 i 2, a docelowo również w zakresie 3. Proponowanym standardem do oceny śladu węglowego przez Komisję Europejską (KE) jest GHG Protocol lub ISO.
- Audyt – raporty będą podlegać obowiązkowi atestacji przez akredytowanych audytorów.
Przedsiębiorstwa w swych raportach powinny odnieść się do 12 standardów wskazanych w ESRS. Prezentowane dane powinny obejmować trzy zestawy zagadnień (społeczne, środowiskowe i ład organizacyjny), a do nich wyliczone muszą zostać odpowiednie wskaźniki, zgodnie ze standardami i badaniem podwójnej istotności. Konieczne jest również omówienie w jaki sposób zagadnienia ESG znajdują odzwierciedlenie w modelu biznesowym, polityce i strategii rozwoju, analizie ryzyka, ładzie zarządczym oraz omówienie efektów zrealizowanych działań ESG.
Kluczowym elementem raportowania jest obliczanie emisji gazów cieplarnianych (ślad węglowy) powstałych w łańcuchu dostaw. Oznacza to, że firmy objęte raportowaniem będą musiały pozyskać od swoich dostawców dane dotyczące śladu węglowego w ich usługach i produktach oraz uwzględnić je w swoich obliczeniach oraz strategii redukcji emisji.
Raporty dotyczące zrównoważonego rozwoju będą dostępne dla opinii publicznej za pośrednictwem rejestrów centralnych, rejestrów spółek państw członkowskich oraz stron internetowych spółek. Raporty będą również bardzo przydatne dla inwestorów, konsumentów, organizacji pozarządowych i decydentów politycznych. Możliwość zapoznania się z nimi pozwoli każdemu zainteresowanemu sprawdzić osiągnięte przez spółkę wyniki czy też sposoby rozwiązania przez nią zaistniałych problemów w obszarze społecznym i środowiskowym.
Obowiązek raportowania ESG, zwłaszcza na początku, może sprawiać trudności. Związane jest to przede wszystkim ze złożonością przepisów regulujących sprawozdawczość, gromadzeniem istotnych informacji od podmiotów w całym łańcuchu wartości, w szczególności od dostawców należących do kategorii MŚP oraz dostawców z rynków wschodzących gospodarek. To również dodatkowe koszty administracyjne, doradztwa, atestacji, czy kadrowe, które będą szczególnie uciążliwe dla MŚP. Może to doprowadzić do wzrostu kosztów produkcji i cen produktów, a w konsekwencji do spadku konkurencyjności rynkowej.
Z drugiej strony, raportowanie w zakresie zrównoważonego rozwoju powinno przyczynić się do redukcji kosztów działalności w długiej perspektywie, optymalizacji inwestycji i wydatków kapitałowych czy pozyskania zielonego finansowania dłużnego lub ze środków UE. Warto wskazać, że w 2025 r. wiele przedsiębiorstw będzie objęte obowiązkiem przeprowadzenia audytu energetycznego przedsiębiorstwa. Audyt ten jest pomocnym instrumentem, który poprzez przeanalizowanie co najmniej 90% konsumpcji wszystkich nośników energii oraz określenie poziomu energochłonności przedsiębiorstwa, pozwala na wskazanie obszarów możliwości poprawy efektywności energetycznej, a tym samym redukcji śladu węglowego.
ESG to również możliwość wdrożenia innowacyjnych rozwiązań, zbudowania zrównoważonej marki, zaangażowania i utrzymania pracowników.
Raporty z zakresu zrównoważonego rozwoju opublikowane przez największe spółki sektora energetycznego, które znajdują się pod rosnącą presją ze strony regulatorów, inwestorów oraz społeczeństwa, wskazują na istotny trend dekarbonizacji. Każda z tych spółek zobowiązała się zdekarbonizować swoją działalność najpóźniej do 2050 r. Najwięcej działań podejmowanych jest w obszarze środowiska. Zrealizowane inwestycje dotyczyły przede wszystkich tych w odnawialne źródła energii (OZE), jak również tych związanych z gospodarką obiegu zamkniętego (GOZ), rekultywacją terenów czy też bioróżnorodnością. W obszarze społecznym przygotowano polityki zarządzania kapitałem ludzkim, polityki wspierające kadrę kierowniczą oraz pracowników w tworzeniu kultury dialogu i rozwoju, procedury należytej staranności i wewnętrzne regulacje. Kluczowym elementem budowania zrównoważonego rozwoju jest także ład organizacyjny, który zwiększa przejrzystość i odpowiedzialność zarządzania. Wiele podmiotów gospodarczych jest na etapie przygotowywania strategii firmy do standardów ESG oraz angażowania całej organizacji w realizację długoterminowych celów.
Należy pamiętać, że podjęcie właściwych kroków przygotowawczych do wdrożenia strategii ESG wymaga kompleksowego podejścia poprzez opracowanie właściwych procedur oraz polityk, a raport stanowi jedynie odzwierciedlenie strategii oraz działań podejmowanych przez przedsiębiorstwa w danym roku obrotowym.
[1] Hummel, K., & Jobst, D. (2024). An Overview of Corporate Sustainability Reporting Legislation in the European Union. Accounting in Europe, 0(0), 1–36, https://doi.org/10.1080/17449480.2024.2312145 (dostęp: 31.08.2024 r.)
Przeczytaj także: Raportowanie ESG ze wsparciem technologii
Last Updated on 26 listopada, 2024 by Elżbieta Wieleba