Prof. Jemielniak: zmiana strategii rządu wobec nauki to efekt starań środowiska naukowego
Wzrost znaczenia nauki w priorytetach rządu to także efekt wspólnych starań środowiska naukowego – ocenił w rozmowie z PAP prof. Dariusz Jemielniak, wiceprezes PAN. Dodał, że te działania uświadomiły rządzącym, że nauka jest ważna i należy się z nią liczyć.
W poniedziałek premier Donald Tusk i minister finansów Andrzej Domański na konferencji „Polska. Rok przełomu” mówili o zwiększaniu nakładów na naukę i badania, które mają być jednym z sześciu filarów planu rozwoju kraju. Wiceszefowa resortu nauki Karolina Zioło-Pużuk napisała w komentarzu na platformie X: „Nie wiem czy kiedykolwiek rząd, opisując strategie na przyszłość, tyle razy podkreślił, że NAUKA to fundament rozwoju(…). Teraz czas na przełożenie deklaracji na konkretne plany przy współpracy środowiska naukowego”.
Podobnie uważa prof. Dariusz Jemielniak, wiceprezes Polskiej Akademii Nauk (PAN). „Na początku tego rządu nauka była na 96. i 97. miejscu listy 100 priorytetów na 100 dni. Teraz została wymieniona kilka razy w strategii na najbliższe lata i została uznana za jeden z jej fundamentów. Mamy więc powody do tego, żeby się cieszyć” – powiedział naukowiec w rozmowie z PAP.
Zaznaczył, że jego zdaniem to również efekt wspólnych starań środowiska naukowego w ciągu ostatniego roku. „W tym czasie wielokrotnie, jako społeczność akademicka, organizowaliśmy różne działania, w tym akcję +NCN to tlen dla polskiej nauki+ albo zapoczątkowaną z prof. Piotrem Sankowskim akcję +3 proc. PKB na naukę+. Sądzę, że także one uświadomiły rządzącym, że nauka jest ważna i należy się z nią liczyć. A także, że jesteśmy dużym środowiskiem, które jak zacznie się poważnie mobilizować, to jest w stanie wywierać presję i być może wyjść na ulicę. Liczę na to, że w obliczu tej zmiany wiatru i nowej strategii może nie będzie to konieczne” – stwierdził prof. Jemielniak.
Dodał, że rząd Donalda Tuska nie obiecywał, że przeznaczy 3 proc. PKB na badania i rozwój, jednak zobowiązał się podnieść finansowanie nauki z obecnego ok. 1,1 proc. PKB do średniej europejskiej, która wynosi 2,22 proc. PKB. „Jeśli doszlusujemy do tej średniej, nie będzie to powodem do zmartwienia. Jednak wspominanie o 3 proc. ma zmienić wzorzec myślenia o nauce. Ciągle mowa jest o oczekiwanych ponadprzeciętnych wynikach naukowych, a jednocześnie mamy poniżej przeciętne nakłady na naukę. Widać to w procentach PKB, ale w kwotach bezwzględnych to jeszcze bardziej rzuca się w oczy. Trudno więc spodziewać się, że z takim finansowaniem dokonamy jakichś cudów” – podkreślił wiceprezes PAN.
W jego ocenie ważne jest, że rząd postrzega wydatki na naukę jako inwestycję w obronność. „Często nie zdajemy sobie sprawy, jak blisko związane są te kwestie. Tymczasem zwiększenie środków na naukę ma bezpośrednie przełożenie na poprawę zdolności do obrony kraju. Doskonale rozumieją to państwa takie jak Tajwan, Izrael, Finlandia albo Korea Południowa” – wyjaśnił badacz.
Ocenił, że zapowiedzi premiera Tuska i ministra Domańskiego „bardzo dobrze rokują na to, że polska nauka faktycznie zacznie się rozwijać”. „Czy obecny rząd będzie w stanie do końca kadencji Sejmu istotnie zwiększyć nakłady na naukę – zobaczymy. Wiemy, że w ubiegłym roku zupełnie się to nie udało: te nakłady w realnych kwotach są jeszcze niższe niż wcześniej” – przypomniał.
Prof. Dariusz Jemielniak ma jednak nadzieję, że obecny rząd wprowadzi zmiany w finansowaniu nauki „w następnym rzucie”, kiedy Polska będzie miała do dyspozycji m.in. kolejne środki z Krajowego Planu Odbudowy. „Wierzę, że uwzględnienie ich w nowych priorytetach dotyczących obronności przełoży się na zwiększenie wydatków na naukę. Wtedy w roku 2026 powinniśmy zauważyć już wyraźną zmianę, a w kolejnym – czytelny trend w finansowaniu badań w Polsce” – podsumował.
Przeczytaj także: Premier: kosmos staje się przestrzenią, w której będą obecne także polskie ambicje
Źródło: naukawpolsce.pap.pl
Last Updated on 11 lutego, 2025 by Krzysztof Kotlarski