CEAP, czyli unijny plan działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym

CEAP, czyli plan działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym, stanowi jeden z głównych elementów Europejskiego Zielonego Ładu. Sprawdź, które obszary podlegają zaostrzonym regulacjom w tym zakresie. 

Gospodarka o obiegu zamkniętym (w skrócie GOZ, znana też jako gospodarka cyrkularna) to model produkcji i konsumpcji polegający na wykorzystywaniu istniejących materiałów i produktów tak długo, jak to możliwe. Przejście Unii Europejskiej na GOZ ma zmniejszyć presję na zasoby naturalne, zapewnić zrównoważony wzrost gospodarczy i nowe miejsca pracy. Jest to również warunek konieczny do osiągnięcia unijnego celu neutralności klimatycznej do 2050 r. Działania na rzecz cyrkularności są skoordynowane w planie działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym (Circular Economy Action Plan, w skrócie CEAP), stanowiącym jeden z głównych elementów Europejskiego Zielonego Ładu.

CEAP, czyli koordynacja działań w kierunku cyrkularności

Promowanie cyrkularności na poziomie unijnym nie jest niczym nowym – Unia Europejska przyjęła pierwszy plan działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym w 2015 r., zatem na kilka lat przed przyjęciem Europejskiego Zielonego Ładu, obecnej unijnej agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju. W dokumencie określone zostało kilkadziesiąt zadań z zakresu przepływu materiałów i gospodarowania odpadów. Wszystkie udało się wdrożyć lub uchwalić do końca do 2019 r., co przyniosło wzrost liczby miejsc pracy związanych z dostosowaniem gospodarki do wymagań cyrkularności oraz zachęciło kilkanaście państw członkowskich do opracowania własnych strategii przejścia na GOZ. 

Komisja Europejska przyjęła kolejny CEAP w marcu 2020 r., po ewaluacji dotychczasowych działań i wpisując go w Europejski Zielony Ład. Nowy plan wyznacza ścieżkę redukcji konsumpcji, zakładając 35 kluczowych działań i proponując rozwiązania, które znacznie zwiększą wykorzystanie materiałów w obiegu zamkniętym. Dodatkowo, plan działania przedstawia inicjatywy w całym cyklu życia produktów takie jak sposób projektowania, zrównoważony konsumpcjonizm, zapobieganie powstawaniu odpadów czy jak najdłuższe przechowywanie wykorzystywanych zasobów w gospodarce.

„Według szacunków KE zastosowanie zasad gospodarki o obiegu zamkniętym może zwiększyć PKB Unii Europejskiej o dodatkowe 0,5 proc. do 2030 r., tworząc ok. 700 tys. nowych miejsc pracy. Model biznesowy tworzony w oparciu o koncepcje obiegu zamkniętego ma pozwolić spółkom zwiększyć swoją rentowność i konkurencyjność przez obniżenie ryzyka związanego z wahaniami cen surowców.” – Anna Frączyk, Akademia ESG.

Kluczowe łańcuchy wartości produktów

Plan działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym wyznacza siedem kategorii produktów i sektorów szczególnie istotnych dla osiągnięcia cyrkularności. W CEAP określane są jako kluczowe łańcuchy wartości produktów. Są to:

• elektronika i ICT, 
• baterie, akumulatory i pojazdy, 
• opakowania, 
• tworzywa sztuczne, 
• wyroby włókiennicze,
• budownictwo i budynki,
• żywność, woda i składniki odżywcze.

UE przygotowuje dla nich dedykowane działania sektorowe – szczegółowe zalecenia i ograniczenia skierowane konkretnie do przedstawicieli tego rynku.

Główne cele CEAP

Główne cele CEAP obejmują poprawę trwałości produktów, możliwości ich ponownego użycia i naprawy oraz zwiększenie efektywności energetycznej. W dokumencie kładzie się również nacisk na zwiększenie ilości materiałów z recyklingu, przeciwdziałanie jednorazowemu użyciu i przedwczesnemu starzeniu się przedmiotów.

„KE dopuszcza także wprowadzenie zakazu niszczenia niesprzedanych trwałych wyrobów oraz promowanie modeli biznesowych, w których wytwórcy są odpowiedzialni za cały cykl życia produktu.”

Priorytetem objęte są kluczowe łańcuchy wartości produktów, zatem produkty z sektorów takich jak elektronika, tworzywa sztuczne czy żywność. CEAP zakłada również stworzenie europejskiej przestrzeni danych na potrzeby informacji dotyczących poszczególnych produktów w kontekście gospodarki o obiegu zamkniętym. Bezpośrednio wpisuje się to w unijną strategię budowy jednolitego rynku wymiany danych, pozwalającego na zwiększenie dostępności informacji. Ma to ułatwić i przyspieszyć sytuację, w której zasady zrównoważonego rozwoju stają się się standardem na rynku UE, wpływając tym samym na globalne praktyki produkcyjne.

Wzmocnienie pozycji konsumentów

Plan podkreśla znaczenie wzmocnienia pozycji konsumentów i nabywców publicznych dla zwiększenia ich roli w zrównoważonej gospodarce. Jednym z zatwierdzonych już działań jest przyjęta wiosną 2024 r. dyrektywa dot. prawa do naprawy, która nakłada na producentów obowiązek oferowania szybkich i korzystnych cenowo usług naprawy oraz informowania konsumentów o prawie do naprawy. Dyrektywa przewiduje także m.in., że towary naprawiane w okresie gwarancji zostaną objęte dodatkowym rocznym okresem gwarancji.

W planie CEAP Komisja Europejska zobowiązuje się również do rewizji prawa ochrony konsumentów, w celu zapewnienia dostępu do wiarygodnych informacji o produktach, takich jak okres użytkowania czy dostępność usług naprawczych i części zamiennych. Zakłada też wprowadzenie minimalnych wymogów dotyczących oznakowania zrównoważoności, chroniących przed greenwashingiem. Ponadto w kontekście nabywców publicznych plan przewiduje wprowadzenie minimalnych kryteriów i celów zielonych zamówień publicznych (GPP) oraz obowiązkowej sprawozdawczości. KE ma wspierać budowanie zdolności poprzez wytyczne, szkolenia i wymianę dobrych praktyk.

---

Aleksandra Łukaszewicz

Źródło: akademiaesg.pl

Przeczytaj także: Budimex bliski ukończenia dwóch nowoczesnych farm ‎fotowoltaicznych

Last Updated on 4 lutego, 2025 by Elżbieta Wieleba