Czy liczenie śladu węglowego napędzi transformację przemysłu?

Zmiana klimatu jest decydującym wyzwaniem naszych czasów i napędza głęboką transformację społeczną, polityczną i gospodarczą, wpływającą na całą działalność człowieka. Ta transformacja rodzi wiele złożonych pytań i wprowadza nowe wyzwania, związane m.in. z pojawianiem się nowych zawodów, rozwojem nowych technologii, wzrostem innowacyjności, koniecznością dostosowania dotychczasowych polityk i modeli działania do nowych obowiązków regulacyjnych i sprostania oczekiwaniom interesariuszy. Eksperci Dalkii Polska przyglądają się, jak obowiązki regulacyjne wpłyną na ten proces.

Biznes wobec wyzwań ESG

Rok 2023 okazuje się być momentem przełomowym w debacie publicznej na temat zrównoważonego rozwoju – obowiązki regulacyjne przechodzą ze sfery planów, do działań. Oblicze biznesu ulega przemianie. Podążając za tym procesem, kontekst raportowania ESG (Environmental, Social, Governance) zyskuje na znaczeniu, stając się kluczowym elementem odpowiedzialności i strategii firm.

– O ile w 2022 r. byliśmy świadkami wejścia tematyki zrównoważonego rozwoju do głównego nurtu dyskusji, to rok 2023 jest rokiem przełożenia zobowiązań na szybkie i konkretne działania. Do przyspieszenia zmian z pewnością przyczynią się obowiązki sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju. Dotyczą one rocznych sprawozdań finansowych, także tych skonsolidowanych. W pierwszej kolejności obejmą duże podmioty, ale z czasem będą dotyczyć także średnich i małych firm, w tym także ubezpieczycieli i banków – wyjaśnia dr Natalia Stradomska, główna specjalistka ds. regulacji w Dalkii Polska.

Poza krótkim opisem modelu biznesowego i strategii biznesowej, od 2023 roku spółki giełdowe zobowiązane są do przedstawienia planów finansowych i inwestycyjnych, wskazujących, że przyjęty przez nie model biznesowy uwzględnia przejście na zrównoważoną gospodarkę. Obowiązek sprawozdawczości ESG to jeden z mechanizmów mających przybliżyć europejską gospodarkę do celów Porozumienia paryskiego i spowolnienia negatywnych skutków globalnego ocieplenia. Tego celu nie można osiągnąć bez dekarbonizacji działalności przemysłowej. Dekarbonizacja przyniesie głęboką zmianę w sposobie, w jaki produkujemy i konsumujemy. Jednak żeby ta zmiana była możliwa, konieczna jest modernizacja europejskiego przemysłu w duchu zielonej transformacji, ponieważ ten odpowiada za około 20% emisji gazów cieplarnianych w UE. Stąd, jeżeli założenia Europejskiego Zielonego Ładu mają zostać zrealizowane, wykorzystanie paliw kopalnych powinno zostać zamienione na czyste (w tym odnawialne) źródła energii. Dekarbonizacja odnosi się do wszystkich działań podejmowanych w sektorze prywatnym oraz publicznym, służących zmniejszeniu śladu węglowego danej organizacji albo produktu.

Liczenie śladu węglowego napędzi dekarbonizację

W wyścigu do osiągnięcia neutralności klimatycznej przedsiębiorcy chcą przyspieszyć wzrost inwestycji, opartych o wskaźniki ESG. Środowiskowy filar „E” ESG jest coraz częściej postrzegany jako metoda dostosowania inwestycji do transformacji niskoemisyjnej. Pomimo krytyki ze strony sektora finansowego, wskazującej że istnieje zbyt wiele sposobów mierzenia wyników ESG, we wszystkich głównych systemach pojawia się jedna zasadnicza miara: ślad węglowy organizacji.

Ślad węglowy można rozumieć jako emisje gazów cieplarnianych wytwarzane przez działalność człowieka, które zwykle są mierzone w kilogramach ekwiwalentu dwutlenku węgla. Ten system pozwala na uwzględnienie wszystkich gazów cieplarnianych, przy jednoczesnym uwzględnieniu ich różnych potencjałów globalnego ocieplenia. Na przykład wyemitowanie 1 kg metanu jest równoznaczne z wyemitowaniem 25 kg dwutlenku węgla, a zatem odpowiada 25 kg ekwiwalentu CO2.

Pod kątem metodycznym można wyróżnić trzy zasadnicze obszary emisyjności organizacji:

• emisje bezpośrednie, pochodzące ze źródeł własnych przedsiębiorstwa lub źródeł, względem których przedsiębiorca jest operatorem, mimo braku tytułu własności; mowa tu np. o emisjach z zakładowych kotłów lub pieców i procesów technologicznych,
• emisje pośrednie, powstające w związku z używaniem zakupionej lub dostarczonej z zewnątrz energii elektrycznej, ciepła, pary technologicznej, chłodu, sprężonego powietrza lub innych mediów energetycznych,
• emisje, powstające w całym łańcuchu wartości, np. w związku z wytworzeniem półproduktów, zagospodarowaniem odpadów, czy też użytkowaniem produktów przez odbiorców.

– Sporządzenie szczegółowego wykazu emisji pozwala rzetelnie określić stan wyjściowy i zaplanować dalsze kroki. Dane o emisyjności można porównywać z wynikami innych organizacji, które mogą posłużyć do komunikacji zewnętrznej o śladzie węglowym, czyli stać się elementem raportu ESG. Informacje o śladzie węglowym wpływają na odbiór danej organizacji przez interesariuszy i jej reputację. Dokonania w tym obszarze są np. publikowane w globalnych rankingach renomowanych organizacji, takich jak Carbon Disclosure Project – dodaje dr Natalia Stradomska.

Monitorowanie śladu węglowego zwiększa też świadomość kierownictwa wyższego szczebla, prowadząc do uwzględniania celów emisyjnych w kluczowych decyzjach biznesowych, np. związanych z rozwojem nowych produktów lub usług. Ustalenie celów emisyjnych organizacji jest naturalnym następstwem przeprowadzenia analizy scenariusza wyjściowego, ponieważ typowo cele redukcji emisji są definiowane jako procentowa redukcja emisji, poniżej ustalonego roku bazowego. Szkodliwe emisje można redukować poprzez projekty dekarbonizacyjne, np. związane ze zmianą stosowanego paliwa, ograniczeniem strat ciepła albo wykorzystywaniem ciepła odpadowego, wdrażaniem efektywności energetycznej, inwestycjami w odnawialne źródła energii etc.

Zagadnienia związane z dekarbonizacją są kluczowe dla wszystkich sektorów światowej gospodarki. Wyzwanie, jakim jest ograniczenie emisji CO2, wymaga zintegrowanych działań międzysektorowych, wsparcia regulacyjnego oraz wysokiej świadomości społecznej.

ESG – realne działania

Wielu przedsiębiorców przemysłowych postrzega optymalizację zużycia energii jako integralną część nie tylko ich strategii dekarbonizacji, ale także ogólnej strategii przedsiębiorstwa. Dekarbonizacja odnosi się do wszystkich działań podejmowanych w sektorze prywatnym oraz publicznym, których efektem jest zmniejszenie śladu węglowego danej organizacji albo produktu. Podmioty, które wykorzystają tę szansę i zintegrują kombinację wypróbowanych i przetestowanych rozwiązań w zakresie wytwarzania zielonej energii i zarządzania jej zużyciem, zdobędą przewagę konkurencyjną i zjednają sobie świadomych interesariuszy. Jeden z najlepszych sposobów na dekarbonizację można podsumować stwierdzeniem „konsumuj mniej, konsumuj lepiej”.

Wsparciem w identyfikacji obszarów, które mogą podlegać procesowi transformacji, stają się doświadczeni partnerzy, świadczący usługi energetyczne dla przemysłu.

– Przystępując do transformacji energetycznej danego przedsiębiorstwa szukamy obszarów, które mogą zostać zmodernizowane. Patrzymy na możliwości odejścia od paliw kopalnych na rzecz wykorzystania energii z OZE, proponujemy inwestycje we własne źródła energii, przewidujemy odpowiednie środki na inwestycje przybliżające zakład do celów z zakresu dekarbonizacji, dobieramy technologie i narzędzia, które będą najbardziej efektywne – mówi dr Natalia Stradomska. – Przedsiębiorcy przemysłowi mają szeroki wachlarz możliwości, jeśli chodzi o metody dekarbonizacji. Mogą korzystać np. z instalacji fotowoltaicznych, biomasy i biopaliw, magazynowania energii etc. – dodaje.

Choć sam proces dekarbonizacji niejednokrotnie może wymagać ponownego zaprojektowania procesów produkcyjnych czy przeprojektowania elementów istniejących zakładów poprzez przebudowy lub modernizacje – działania te na pewno przyniosą pozytywne skutki. Warto zaznaczyć, że spółki, które wdrożą niskoemisyjne procesy produkcyjne, mogą odnotować początkowo wzrost kosztów, jednak te ostatecznie zostaną zrekompensowane. W zależności od zmieniających się warunków rynkowych czasem ta rekompensata jest widoczna niemal od razu, np. dzięki wykorzystaniu systemu białych certyfikatów oraz innych dostępnych opcji wsparcia. Zmienność rynku nigdy nie powinna być powodem opóźniania działań na rzecz dekarbonizacji. Im szybciej podjęte zostaną działania, tym wcześniej możemy spodziewać się efektów tego procesu, a te zaobserwujemy w wymiarze ekonomicznym i środowiskowym.

Wiele działań – wspólny cel

Nie możemy zapomnieć, że o ile powiązanie sprawozdań finansowych ze sprawozdawczością ESG i monitorowanie śladu węglowego to istotne elementy w walce z kryzysem klimatycznym, to są one wciąż jednym z narzędzi prowadzących do tego celu. Realne zmiany będą wymagały działań na wielu poziomach – od polityków, tworzących ramy regulacyjne, przez firmy, które aktywnie wdrożą strategie zrównoważonego rozwoju, po konsumentów, którzy coraz częściej wybierać będą produkty i usługi zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Jedno jest pewne: przyszłość należy do tych, którzy rozpoznają znaczenie zrównoważonej gospodarki i są gotowi do przystosowania się do niej. Jak twierdzi Peter Drucker, znany teoretyk zarządzania, „najlepszym sposobem na przewidzenie przyszłości jest jej stworzenie”. W przypadku dekarbonizacji, ta przyszłość zaczyna się dzisiaj.

Źródło: Dalkia Polska

Przeczytaj także: Świadome zużywanie energii powinno być elementem dekarbonizacji